Is een zorgverzekering verplicht?

Een zorgverzekering is verplicht voor iedereen die is verzekerd voor de Wet langdurige zorg (Wlz). Dit staat in de de Zorgverzekeringswet (Zvw).

Maar hoe wordt dit bepaald?

Iemand is verzekerd voor de Wlz als:

  • Deze persoon rechtmatig in Nederland woont en/of;
  • Deze persoon in Nederland loonbelasting betaalt

Er zijn meerdere uitzonderingen op deze regels. Hieronder wordt daar dieper op ingegaan.

Basisverzekering verplicht

De volgende groepen zijn op basis van de Zorgverzekeringswet wel verplicht om een zorgverzekering aan te vragen in Nederland:

Tijdelijk verblijf in het buitenland

  • Nederlanders die voor korte of lange tijd (tot 1 jaar) reizen of wonen in het buitenland, maar daar niet werken.

Studenten buitenland

  • Studenten of stagiaires, jonger dan 30 jaar, die tijdelijk in het buitenland verblijven in verband met hun studie en niet werken in het buitenland.
  • Internationale studenten die in Nederland parttime werken of een betaalde stage lopen en ten minste het minimumloon betaalt krijgen.

Vreemdelingen

  • Vreemdelingen die: (a) in Nederland verblijven en afwachten op een besluit van voortgezette toelating, (b) rechtmatig in Nederland verblijven en/of (c) een verblijfsvergunning hebben voor bepaalde tijd.

Gastarbeiders/expats

  • Werknemers en zelfstandigen die uit het buitenland komen (of daar wonen) en die in Nederland werken of winst genieten.

Werknemers buitenland

Ook de volgende groepen dienen een basisverzekering te hebben:

  • Nederlandse ambtenaren die in het buitenland werkzaam zijn.
  • Medewerkers die bij een Europese instelling werken.
  • Gezinsleden van Nederlandse ambtenaren die in het buitenland werkzaam zijn. Voorwaarde is dat de gezinsleden zelf niet werken in het buitenland.
  • Werknemers in het buitenland, in dienst zijn van een Nederlandse werkgever, die rijden, vliegen of varen als beroep.
  • Gezinsleden van Nederlandse werknemers op een schip.

Voorbeelden (wel verplicht)

  1. Mark komt uit Engeland, maar woont met zijn gezin in China. Hij werkt echter voor een Nederlandse werkgever. Mark is zelf de enige uit het gezin die werkt. Op basis van de uitbreiding in de wet heeft Mark het recht en de plicht een basisverzekering af te sluiten. Zijn gezin kan worden meeverzekerd.
  2. Richard komt uit Nederland en gaat voor 5 maanden in het buitenland wonen en stage lopen in het kader van zijn studie. Hij krijgt daarvoor niet betaald. Richard kan zijn basisverzekering in Nederland behouden. Sterker nog, hij heeft de plicht om deze te behouden.
  3. Simon komt uit de Verenigde Staten, maar besluit in Nederland te wonen en een bedrijf op te richten, omdat hij zelfstandige is in Nederland en winst geniet, moet hij een basisverzekering afsluiten.

Basisverzekering niet verplicht

De volgende groepen zijn niet verplicht om een basisverzekering in Nederland af te sluiten. Sterker nog, ze hebben geen recht om in Nederland een zorgverzekering af te sluiten.

Deze personen zijn verplicht om hun Nederlandse zorgverzekering (tijdelijk) stop te zetten.

Werknemers in het buitenland

  • Nederlanders die in het buitenland werken voor een buitenlandse werkgever.
  • Mensen die wonen in Nederland, maar werken voor een buitenlandse werkgever.
  • Personeelsleden, ambtenaren (en hun gezinsleden) van ambassades en consulaten in Nederland.
  • Ambtenaren werkzaam in dienst van Nederlandse Antillen en Aruba.

Inkomen of pensioen uit het buitenland

  • Mensen die in het buitenland een inkomen hebben, zoals pensioen, winst uit een bedrijf of salaris.

Voor gepensioneerden ie grotendeels in Nederland hebben gewerkt voert het CAK bepaalde regelingen uit, waardoor zij in het buitenland verzekerd blijven ten laste van Nederland.

Neem hiervoor contact op met het CAK.

Daarnaast kan het voorkomen dat iemand inkomen (pensioen, salaris, etc.) geniet uit Nederland en een ander land. Doe in dat geval een Wlz-onderzoek bij de Sociale Verzekeringsbank.

Studenten

  • Studenten die tijdelijk in het buitenland verblijven in verband met hun studie en daar ook werken.
  • Buitenlandse studenten die in Nederland studeren, maar hier niet werken.
  • Buitenlandse studenten die in Nederland stage lopen, maar onder het minimumloon verdienen.

Militairen, gemoedsbezwaarden en gedetineerden

  • Militairen (in actieve dienst)
  • Gedetineerden
  • Gemoedsbezwaarden

Voor deze groepen zijn andere regelingen getroffen.

Voorbeelden (niet verplicht)

  1. Dimitri komt uit Rusland en werkt op de Russische ambassade in Nederland. Hij hoeft geen basisverzekering af te sluiten.
  2. Susan (25 jaar) komt uit Engeland en verblijft een jaar in Nederland in verband met een studie rechten. Ze hoeft geen basisverzekering af te sluiten, tenzij ze besluit te gaan werken in Nederland.
  3. Michel woont in Nederland, maar werkt in de haven van Antwerpen bij een Belgische werkgever. Hij hoeft geen basisverzekering af te sluiten.

Boete

Als je niet verzekerd bent, terwijl je wel verplicht bent om een zorgverzekering te hebben, loop je het risico op een boete van het CAK.

Deze bedraagt 472,25 euro (in 2023).

Twijfel?

Twijfel je of je wel of geen basisverzekering moet afsluiten? Neem dan contact op met de Sociale Verzekeringsbank (SVB).

Zij kunnen bepalen of je voldoet aan de voorwaarden.

Met welke landen heeft Nederland afspraken?

De Europese Unie (EU) coördineert het sociale zekerheidsstelsel van verschillende lidstaten, ook op het gebied van zorg. Er moet voorkomen worden dat een inwoner van de EU een dubbele premie betaald of niet valt onder een bepaald zorgverzekeringsstelsel.

EU-lidstaten, en dus ook Nederland, zijn vrij om het eigen zorgverzekeringsstelsel in te richten. Er kunnen dus wel degelijk verschillen zitten in de rechten en plichten die gelden voor een bepaalde lidstaat.

Om het zorgstelsel van EU- en EER- (Europese Economische Ruimte) landen op elkaar af te stemmen, zijn er tussen de verschillende landen afspraken en verdragen opgesteld op het gebied van zorg. Ook op internationaal vlak zijn er met een aantal landen afspraken gemaakt op het gebied van medische zorg.

Hieronder zie je welke landen dat zijn:

EU/EEREU/EERInternationaal
BelgiëLitouwenBosnië-Herzegovina
BulgarijeLuxemburgKaapverdië
Cyprus (Griekse deel)MaltaMacedonië
DenemarkenNoorwegenMarokko
DuitslandOostenrijkServië & Montenegro
EstlandPolenTunesië
FinlandPortugalTurkije
FrankrijkRoemenië 
GriekenlandSlovenië 
HongarijeSlowakije 
IerlandSpanje 
ItaliëTsjechië 
IJslandVerenigd Koninkrijk 
KroatiëZweden 
LetlandZwitserland 
Liechtenstein  

Woonlandpakket

Val je onder het zorgstelsel van een van de bovenstaande landen, bijvoorbeeld omdat je er werkt, maar wel in Nederland woont? Dan dien je in het desbetreffende land een zorgverzekering af te sluiten. Je hebt dan wel recht op medische zorg in Nederland via een zogenaamd woonlandpakket. Dit pakket heeft dezelfde dekking als het Nederlandse basispakket.

Andersom heb je ook recht op een woonlandpakket als je binnen de EU/EER of een verdragsland woont, maar in Nederland werkt. Dit woonlandpakket is dan bedoeld voor het land waar je woont. De dekking van dit pakket kan verschillen (groter of kleiner zijn) dan het Nederlandse basispakket.

Voor woonlandpakketten in Nederland kun je terecht bij zorgverzekeraar CZ. Zorg in elk geval voor de juiste papieren formulieren voor de aanvraag van het woonlandpakket. Dit woonlandpakket kan vaak ook voor gezinsleden worden aangevraagd. CZ kan je hierover informeren.

Ook het CAK (afdeling buitenland) kan je hierover meer duidelijkheid geven.

Geen afspraken medische zorg

In alle landen die niet zijn genoemd in de tabel, heb je geen recht op vergoeding van medische zorg ten laste van Nederland.

Let op:
Je hebt wel recht op vergoeding spoedeisende zorg in het buitenland als je daar tijdelijk verblijft, bijvoorbeeld in verband met een stage of vakantie.

Om precies te zijn heb je recht op vergoeding tot het in Nederland geldige marktconforme tarief voor een bepaalde behandeling of een bepaald medicijn.

In privéklinieken of duurdere ziekenhuizen in het buitenland (bijvoorbeeld de VS) kan het voorkomen dat de kosten voor een behandeling aanzienlijk hoger liggen dan dit marktconforme tarief. Je dient het verschil in kosten dan zelf bij te betalen. Je kunt je hiervoor wel aanvullend verzekeren, met behulp van een aanvullend pakket of een reisverzekering.

Disclaimer

Aan de bovenstaande informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Neem bij twijfel over de verzekeringsstatus altijd contact op met de bevoegde instanties (het CAK en de SVB) en de eigen zorgverzekeraar.