In dit overzicht vind je de belangrijkste cijfers rondom de zorgverzekering in Nederland, bijvoorbeeld over de marktaandelen van verzekeraars, de zorgpremie, het eigen risico, de zorgtoeslag en het aantal mensen dat switcht van zorgverzekering.
Voor vragen of toelichting betreffende gegevens en cijfers kun je contact met ons opnemen.
Zorgverzekeraars
Er zijn in Nederland 10 concerns die zorgverzekeringen aanbieden (per 01-01-2021). Deze zijn verdeeld in vier grote verzekeraars en 6 kleinere partijen.
Concerns en marktaandelen
De vier grootste zorgverzekeringconcerns (Achmea, VGZ, CZ en Menzis) hebben een gezamenlijk marktaandeel van 85 procent. Hun marktaandeel is sinds de invoering van het huidige zorgstelsel in 2006 echter geslonken van 91 procent naar circa 85 procent.
| Concern | Aantal verzekerden (in miljoenen) | Marktaandeel (2020 |
|---|
| Achmea | 4,9 | 28,1% |
| VGZ | 3,9 | 22,4% |
| CZ | 3,7 | 21,6% |
| Menzis | 2,2 | 12,8% |
| DSW | 0,7 | 4,2% |
| Zorg en Zekerheid | 0,5 | 2,8% |
| ONVZ | 0,4 | 2,4% |
| A.s.r. | 0,4 | 2,4% |
| IptiQ | 0,2 | 1,2% |
| Eno | 0,2 | 1,0% |
| EUCARE | 0,2 | 1,0% |
Voor de labels die in 2020 bij iptiQ horen, geldt dat deze per 01-01-2021 overgaan naar risicodrager VGZ.
Verzekeraars en labels
Ieder verzekeringsconcern heeft één of meer verzekeraars en labels onder zich. Hieronder zie je precies wie bij wie hoort.
Basisverzekering
De basisverzekering is verplicht voor de meeste mensen die in Nederland wonen of werken. De dekkingen van de basisverzekering staan beschreven in het basispakket.
Tussen basisverzekeringen kan onderling verschil zitten, met name in de keuze uit ziekenhuizen en zorgaanbieders voor planbare medische en geestelijke zorg.
Aantal polissen en verzekeraars
Er zijn in 2020 precies 55 basisverzekeringen in Nederland af te sluiten. Deze worden aangeboden door 21 verzekeraars en hun onderliggende labels.
| Jaar | Aantal basispolissen | Aantal verzekeraars |
|---|
| 2010 | 52 | 28 |
| 2011 | 56 | 27 |
| 2012 | 59 | 26 |
| 2013 | 67 | 26 |
| 2014 | 70 | 26 |
| 2015 | 71 | 25 |
| 2016 | 61 | 25 |
| 2017 | 58 | 24 |
| 2018 | 55 | 24 |
| 2019 | 59 | 24 |
| 2020 | 55 | 21 |
Soort polis
Het aantal verzekerden met een naturapolis neemt de laatste jaren toe, terwijl het aantal verzekerden met een restitutiepolis juist is afgenomen.
| 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|
| Naturapolis | 74,0% | 75,3% | 75,7% | 75,7% | 76,1% |
| Restitutiepolis | 22,0% | 19,3% | 19,2% | 18,9% | 18,3% |
| Combinatiepolis | 4,0% | 5,4% | 5,1% | 5,5% | 5,5% |
Er is hier geen onderzochte verklaring voor. Maar volgens Zorgwijzer heeft het te maken met twee kernfactoren:
- Het aanbod van restitutieverzekeringen neemt de laatste jaren af
- Restitutiepolissen worden steeds duurder in verhouding met naturaverzekeringen
Collectieven
Een groot deel van de Nederlanders heeft een collectieve zorgverzekering, bijvoorbeeld via de werkgever, een patiëntenorganisatie of sportvereniging.
| 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|
| 70,5% | 68,9% | 67,5% | 67,4% | 66,6% | 65,3% | 63,5% |
Zorgpremie
Iedereen in Nederland betaalt zorgpremie voor zijn/haar basisverzekering.
Gemiddelde premie basisverzekering
De gemiddelde premie die verzekerden betalen stijgt sinds 2014 ieder jaar. In 2016 lag de gemiddelde premie voor de basisverzekering 361 euro lager dan in 2020.
Gemiddelde premie per polis
Restitutiepolissen zijn over het algemeen een stuk duurder dan naturapolissen. Dit heeft te maken met de vrije zorgkeuze die er bij een restitutiepolis wel is en bij een naturapolis niet.
| 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|
| Naturapolis | € 1.230 | € 1.295 | € 1.315 | € 1.386 | € 1.395 |
| Restitutiepolis | € 1.287 | € 1.393 | € 1.428 | € 1.531 | € 1.547 |
| Verschil | € 57 | € 98 | € 113 | € 145 | € 152 |
Premie collectief vs. individueel
Individueel afgesloten zorgverzekeringen zijn in 2020 voor het eerst goedkoper dan collectieve basisverzekeringen.
| Individueel | Collectief | Verschil |
|---|
| 2010 | € 1.127 | € 1.055 | € 72 |
| 2011 | € 1.226 | € 1.168 | € 57 |
| 2012 | € 1.241 | € 1.195 | € 46 |
| 2013 | € 1.230 | € 1.188 | € 42 |
| 2014 | € 1.111 | € 1.060 | € 51 |
| 2015 | € 1.164 | € 1.120 | € 44 |
| 2016 | € 1.206 | € 1.165 | € 41 |
| 2017 | € 1.289 | € 1.251 | € 38 |
| 2018 | € 1.299 | € 1.276 | € 23 |
| 2019 | € 1.366 | € 1.354 | € 12 |
| 2020 | € 1.373 | € 1.396 | - € 22 |
Eigen risico
Naast de zorgpremie geldt er voor de meeste zorgvormen een wettelijk verplicht eigen risico.
Hoogte eigen risico
Sinds de invoering van het zorgstelsel in 2006 is het eigen risico een aantal keer fors gestegen. De grootste toename vond plaats tussen 2012 en 2013. Verzekerden betaalde toen in één klap 130 euro op jaarbasis meer.
Vrijwillig eigen risico
Steeds meer verzekerden kiezen voor een vrijwillig eigen risico, waarbij er een korting wordt ontvangen op de maandelijkse zorgpremie voor de basisverzekering.
| 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|
| 5,9% | 7,0% | 9,7% | 10,7% | 11,7% | 12,0% | 12,2% | 12,6% | 13,1% | 13,3% |
Aanvullende verzekering
Een aanvullende zorgverzekering dekt zorgvormen die niet of niet volledig worden vergoed vanuit de basisverzekering, zoals:
- Tandheelkundige zorg
- Fysiotherapie
- Alternatieve geneeswijzen
- Brillen en lenzen
Aantal verzekerden met aanvullende verzekering
Het aantal mensen in Nederland met een aanvullende zorgverzekering daalt. In 2006 had 93 procent van de verzekerden nog een extra verzekering boven zijn/haar basisverzekering. Nu is dat nog maar 83 procent.
| 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|
| 89,0% | 89,2% | 88,0% | 85,7% | 84,5% | 84,1% | 84,3% | 84,1% | 83,6% | 83,7% | 83,2% |
Zorgtoeslag
De zorgtoeslag is een financiële tegemoetkoming voor de premie en het eigen risico dat zorgverzekerden betalen. De zorgtoeslag wordt overgemaakt door de Belastingdienst.
Grensinkomens
Alleen mensen met een relatief laag inkomen komen er voor in aanmerking voor zorgtoeslag. Er zijn twee grensinkomens, namelijk die voor alleenstaanden en voor fiscale partners:
- Alleenstaanden: 30.481 euro (2020) en 31.138 euro (2021)
- Toeslagpartners: 38.945 euro (2020) en 39.979 euro (2021)
Maximale zorgtoeslag
De maximale zorgtoeslag in 2020 bedraagt 104 euro per maand voor alleenstaanden en 199 euro per maand voor fiscale partners (gezinnen).
| 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 |
|---|
| Alleenstaanden | € 78 | € 83 | € 88 | € 94 | € 99 | € 104 | € 107 |
| Gezinnen | € 148 | € 158 | € 170 | € 176 | € 192 | € 199 | € 207 |
Verzekerden
Er zijn 17,2 miljoen zorgverzekerden in Nederland (2019).
Aantal onverzekerden
Een kleine groep mensen in Nederland hebben geen Nederlandse zorgverzekering, terwijl zij hier wel wonen of werken. Deze groep wordt aangemerkt als onverzekerde.
| 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
|---|
| 57.965 | 31.681 | 28.740 | 29.454 | 24.269 | 22.960 | 17.424 | 24.205 | 24.870 |
Aantal wanbetalers
Er zijn ook mensen die ten minste zes maanden lang geen zorgpremie betalen. Hun zorgverzekering wordt niet stopgezet, maar in plaats daarvan worden zij aangemeld als wanbetaler bij het CAK. Het aantal wanbetalers is de afgelopen jaren sterk afgenomen.
| 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
|---|
| 303.528 | 297.954 | 314.138 | 325.810 | 312.037 | 277.023 | 249.044 | 223.714 | 202.702 |
Aantal overstappers zorgverzekering
Ieder jaar krijgen Nederlanders met een zorgverzekering de mogelijkheid om te wisselen van zorgverzekeraar. Daar wordt veelvuldig gebruik van gemaakt.
Ieder jaar stappen circa 1,25 miljoen mensen over van zorgverzekering.
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|
| 8,4% | 6,9% | 7,3% | 6,0% | 6,9% | 6,7% | 7,0% | 7,3% |
Er is officieel geen sprake van een overstap als de verzekerde switcht tussen de labels van dezelfde zorgverzekeraar. Een label is een merknaam waaronder een bepaalde modelovereenkomst wordt aangeboden. De verzekerde zal dit overigens zelf wel als een overstap ervaren.
Zorgkosten
We geven ruim 106 miljard euro uit aan zorg en welzijn in Nederland (2019). Dat is zo'n 6.120 euro per inwoner en 13,1 procent van ons bruto binnenlands product (bbp).
Totale kosten zorg en welzijn
Ontwikkeling van de zorgkosten in de afgelopen 15 jaar.
| Jaar | Uitgaven zorg (in miljoenen) | % bbp |
|---|
| 2005 | 65.424 | 11,9% |
| 2006 | 68.495 | 11,7% |
| 2007 | 72.713 | 11,7% |
| 2008 | 77.705 | 12,0% |
| 2009 | 82.298 | 13,2% |
| 2010 | 85.790 | 13,4% |
| 2011 | 88.125 | 13,6% |
| 2012 | 90.622 | 13,9% |
| 2013 | 90.954 | 13,8% |
| 2014 | 91.927 | 13,7% |
| 2015 | 92.323 | 13,4% |
| 2016 | 94.842 | 13,4% |
| 2017 | 96.967 | 13,1% |
| 2018 | 100.931 | 13,0% |
| 2019* | 106.152 | 13,1% |
*Voorlopige cijfers
Verdeling zorgkosten
Het grootste deel van onze zorguitgaven gaat op aan curatieve zorg. Dat is zorg die erop is gericht om ziekten en kwalen te genezen. Het gaat hierbij om acute én chronische aandoeningen. Vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw) wordt de curatieve zorg gefinancierd.
Bronnen
Voor het verzamelen van gegevens is gebruik gemaakt van onderstaande bronnen:
- Vektis, verzekerden in beeld: jaargang 2016, 2017, 2018, 2019 en 2020
- Nederlandse Zorgautoriteit (NZa): monitor zorgverzekeringen 2016 t/m 2019
- Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
- Het CAK
- Rijksoverheid.nl
- De Staat van Volksgezondheid en Zorg
