Geestelijke gezondheidszorg (GGZ)

Ruim 40 procent van de Nederlanders krijgt ooit te maken met problemen van psychische aard. Het is belangrijk dat zij passende geestelijke gezondheidszorg (ggz) krijgen.

Voor hulp bij psychische problemen ga je eerst naar je huisarts. Die kan je binnen de praktijk helpen of je doorverwijzen naar de basis- of gespecialiseerde ggz.

GGZ voor volwassen

De GGZ voor volwassen werkt als volgt:

(Klik op de afbeelding voor een vergroting)

GGZ

Huisartsenzorg, de POH GGZ, Basis GGZ en gespecialiseerde GGZ vallen onder de basis zorgverzekering van de Zvw. Na drie jaar behandeling met of zonder verblijf zal er overgegaan worden naar de langdurige GGZ die valt onder de Wlz.

Huisartsenzorg en POH GGZ

Bij problemen met een psychische aard is de huisarts het eerste aanspreekpunt. Hij/zij zal met je in gesprek gaan over je vorm en ernst van je klachten. Vervolgens kan de huisarts in samenwerking met de Praktijkondersteuner Huisarts GGZ (POH GGZ) hulp bieden bij lichtere psychische problemen.

Daarnaast kan de arts zelfzorgmodules, medicijnen, psycho-educatie en e-health (internetbehandelingen) voorschrijven. Als dit niet voldoende is/blijkt kan de huisarts doorverwijzen naar de Basis of gespecialiseerde GGZ.

Bij deze doorverwijzing zijn een aantal objectieve criteria belangrijk:

  • DSM stoornis
  • Ernst problematiek
  • Risico
  • Complexiteit
  • Beloop klachten

Basis GGZ

De Basis GGZ is bedoeld voor mildere, niet-complexe psychische problemen en aandoeningen. De zorgvraag en wens van de patiënt is bij de Basis GGZ erg belangrijk. Het behouden van de ’eigen regie’ speelt een belangrijke rol.

Via de Basis GGZ zijn er verschillende behandeltrajecten mogelijk:

  • Kort: kort traject met e-health en behandeling
  • Middel: middellang traject met e-health en behandeling
  • Intensief: intensief traject met consulten en behandeling bij een psycholoog/psychiater en e-health
  • Chronisch: langdurig traject met consulten en behandeling bij een psycholoog/psychiater en e-health

Specialistische GGZ

Als de psychische problemen na behandeling in de Basis GGZ nog niet zijn opgelost of de problemen van complexere of ernstigere aard zijn, kan de huisarts doorverwijzen naar de gespecialiseerde (specialistische) GGZ.

Vaak is er dan sprake van een zware en/of ingewikkelde psychische aandoening waarbij intensieve behandeling nodig is. Ook begeleiding van een gespecialiseerde verpleegkundige (ambulante zorg) is een veelvoorkomend onderdeel van de specialistische GGZ.

Ook vrijgevestigde psychotherapeuten kunnen patiënten in de specialistische GGZ behandelen.

Langdurige GGZ

Iemand komt in de langdurige GGZ terecht als hij/zij langer dan drie jaar in behandeling en/of verblijf is bij een GGZ-instelling. Hij/zij krijgt dan te maken met de regels uit de Wlz waarvoor een indicatie via het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) vereist is.

Hulp en ondersteuning

De gemeente kan in sommige gevallen ook de nodige hulp en ondersteuning bieden voor GGZ-cliënten. Denk aan het bevorderen van de leefbaarheid en sociale samenhang en het regelen van passende ondersteuning voor participatie in de samenleving (bijvoorbeeld dagbesteding en beschermd wonen).

Je kunt hiervoor terecht bij een sociaal wijkteam of het Wmo-loket van de gemeente.

GGZ voor kinderen (tot 18 jaar)

Geestelijke gezondheidszorg voor kinderen tot en met 18 jaar valt onder de Jeugdwet. De gemeente is er verantwoordelijke voor de organisatie, kwaliteit, toegankelijkheid van deze wet. Voor jeugdigen gelden andere regels en trajecten dan volwassenen.

Huisarts

De huisarts of jeugdarts is voor jeugdigen met psychische klachten/problemen het eerste aanspreekpunt. De huisarts en de praktijkondersteuner (POH GGZ) kunnen hulp bieden bij lichte psychische klachten evenals het voorschrijven van medicijnen die men bij de apotheek kan ophalen.

Verder kan een huisarts of jeugdarts doorverwijzen naar deskundigen en instanties binnen de jeugdhulp, waar ook de jeugd-GGZ toe behoort.

Jeugd-GGZ

Vanuit de jeugd-GGZ zijn de volgende vormen van jeugdhulp beschikbaar:

  • E-health, psycho-educatie, gedragstherapieën, gezinsbegeleiding en vaardigheidstrainingen
  • Andere vormen van begeleiding, bijvoorbeeld op begeleiding op school bij autisme of ADHD
  • Specialistische hulp en/of behandeling met of zonder verblijf in een GGZ-instelling
  • Persoonlijke verzorging en verpleging
  • Begeleiding en transport naar de zorglocatie

Soms worden andere vormen van jeugdhulp ingeschakeld, zoals jeugdreclassering, kinderbescherming of beschermd wonen.

Forensische GGZ

De Forensische GGZ is bedoeld voor mensen die een strafbaar feit hebben gepleegd (of daarvan verdacht worden) waarbij de oorzaak van het delict volledig of gedeeltelijk het gevolg is van een psychische aandoening. In de forensische GGZ gaat zorg en behandeling gepaard met bescherming voor de samenleving.

Via de rechter hebben personen recht op op behandeling en gesloten verblijf in een daarvoor bestemde kliniek of (tbs-)instelling. Bekostiging en organisatie van de forensische GGZ vindt plaats via de regels van de Wet Forensische zorg (WFz) waarvoor het Ministerie van Justitie en Veiligheid verantwoordelijk is.

Zorgaanbieders GGZ

De GGZ kent een zeer groot aantal zorgaanbieders. Op ZorgkaartNederland.nl vind je een overzicht met alle zorgaanbieders die werkzaam zijn binnen de GGZ.