In Nederland kent men de basisverzekering, dit is een zorgverzekering die iedere Nederlander verplicht moet afsluiten en waarvoor men zorgpremie betaalt. De basisverzekering dekt de meest essentiële zorg, zoals bezoek aan de huisarts, medicijnen en medisch specialistische zorg in het ziekenhuis. Voor een volledig overzicht van de dekking in het basispakket kun je hier terecht. In Nederland betaalt iedereen aan de hand van zijn/haar inkomen een inkomensafhankelijke premie voor de AWBZ. Ook voor de Zorgverzekeringswet (Zvw) betaal je (meestal via de werkgever) een inkomensafhankelijke premie.

De percentages van beide premies worden over het inkomen geheven wat betekent dat hogere inkomens dus ietsje meer betalen. De kosten van de basisverzekering zijn echter geheel onafhankelijk van het inkomen. De zorgverzekeraar bepaalt zelf de hoogte van de premies voor de basisverzekering en aanvullende zorgverzekeringen. Arm of rijk: iedereen betaalt dezelfde premie. Juist om deze rede loont het om te vergelijken tussen verschillende zorgverzekeraars.

Kenmerken Nederlandse zorgverzekering:

• Zorgpremie voor basisverzekering afhankelijk van zorgverzekeraar
• Relatief hoge percentuele inkomensafhankelijke bijdrage (AWBZ en Zvw). Let op: er gelden wel maximumbedragen.
• Dure aanvullende zorgverzekeringen
• Minimale eigen risico gelijk voor iedereen
• Alleen zorgtoeslag voor de laagste inkomens

In de meeste andere landen is de zorgverzekering en het zorgstelsel echter totaal anders geregeld. ZorgWijzer.nl deed daarom grondig onderzoek naar een aantal bekende (buur)landen en keek hoe de zorgverzekering daar is voorzien.

België

In België kent men, zoals vroeger in Nederland werd gevoerd, een ziekenfonds. Ongeveer 60 van deze fondsen zijn onderverdeeld in 5 landsbonden die verschillen in politieke of religieuze opvatting. Alle fondsen worden betaald door werknemers, werkgevers en/of via subsidies. In België is men verplicht om lid te worden van zo’n ziekenfonds als men werkzaam is, 24 jaar of ouder is en nog studeert of een werkloosheidsuitkering ontvangt. Het overige deel van de bevolking wordt via het gezinshoofd meeverzekerd tenzij men financieel onafhankelijk zijn.

Werknemers betalen een vast percentage (ongeveer 7,35 procent) van het loon aan het fonds en de werkgever draagt daar nog eens een gedeelte (ongeveer 3,8 procent) aan bij. De ziektekostenverzekering die uit de fondsen worden betaald kan worden uitgebreid met aanvullende zorgverzekeringen, net zoals in Nederland. Deze aanvullende pakketten worden door de verschillende ziekenfondsen aangeboden en kunnen qua inhoud en kosten van elkaar verschillen. Tevens kent men in België een zogenaamde premie voor eventuele opname en behandeling ziekenhuis. Die bedraagt ongeveer 100 euro per jaar. Een nadeel van het Belgische zorgstelsel zijn de medicijnen, die zijn namelijk een stuk duurder dan in Nederland.

Kenmerken:

• Ziekenfonds betaald door werknemers, werkgevers en/of de subsidies
• Kosten zorgverzekering is voor werknemers een vast percentage van het salaris (inkomensafhankelijk)
• Medicijnen duurder dan in Nederland

Verenigd Koninkrijk

Het verschil tussen de Nederlandse en Engelse zorgverzekering is gigantisch. In Engeland heeft iedere inwoner recht op gratis gezondheidszorg. Er worden geen zorgpremies betaald door de bevolking en men krijgt geen rekening voor het eigen risico. In plaats daarvan worden  de zorgkosten betaald uit de algehele staatskas die wordt gespekt uit overheidsinkomsten en belastingen die worden geheven. In essentie wordt alle zorg door de NHS (National Health Service) geregeld, waaronder: bezoek aan de huisarts, medische specialistische behandeling in het ziekenhuis, chronische zorg, geestelijke zorg en mondzorg.

Eventueel kan men zich tegen betaling nog extra verzekeren via een particuliere zorgverzekering. Deze service wordt echter door minder dan 8 procent van de bevolking gebruikt. Het Engelse systeem is vergeleken met veel andere Europese landen erg sociaal, aangezien de meeste voorzieningen gratis en toegankelijk zijn.

Kenmerken:

• Een zorgverzekering is “gratis” voor iedere inwoner.
• Kosten gezondheidszorg worden vanuit de overheidschatkist betaald
• Aanvullende zorg is duurder en wordt maar door een klein deel van de bevolking gebruikt 

Duitsland

In Duitsland hanteert men de zogenaamde GKV (Gesetzliche Krankenversicherung) voor midden- en lage inkomens. Deze zorgverzekering is wettelijk bepaald en te vergelijken met een inkomensafhankelijke zorgpremie. Het gehanteerde systeem lijkt deels op het Belgische zorgstelsel. Een vast deel van het bruto-inkomen wordt afgedragen aan de GKV. Voor werknemers is dit 8,2 procent van het loon en voor werkgevers 7,3 procent van het loon.

Wie in Duitsland meer dan grofweg 51.000 euro per jaar verdiend kan kiezen voor een particuliere verzekering in plaats van de GKV. Deze biedt voordelen op het gebied van kosten en dekking, maar is eigenlijk alleen voor individuen of tweeverdieners zonder gezin aantrekkelijk. Voor families met meerdere kinderen is de particuliere zorgverzekering over het algemeen veel te duur.

Kenmerken:

• Kosten zorgverzekering zijn een vast percentage van het loon
• Particuliere zorg alleen voor hogere inkomens beschikbaar

Frankrijk

Frankrijk staat volgens de WHO (World Health Organization) bekend als het land met het beste zorgverzekeringsstelsel. Iedereen in Frankrijk heeft recht op een zorgverzekering die via de werkgever of overheid (via belastingen) wordt betaald. Alleen werknemers dragen een deel van hun salaris bij aan zorgkosten. Het grote voordeel van Franse gezondheidszorg is het solidariteitsprincipe: hoe zieker je bent, hoe minder je betaalt aan zorg. Zo betalen chronisch zieken geen ziektekosten. In Nederland en de meeste andere landen kent men geen dergelijk solidariteitsprincipe voor de zorgverzekering.

Net zoals in België draagt men in Frankrijk een gedeelte van het salaris (ongeveer 5,5 procent) af aan een ziekenfonds. De rest wordt door de werkgever betaald. Deze ziekenfondsen bieden vrijwel identieke dekking en kosten nagenoeg hetzelfde op jaarbasis. Een Franse inwoner kan zelf kiezen uit een ziekenfonds, maar is wel verplicht zich te verzekeren tegen standaard gezondheidszorg. Verder kan men in Frankrijk een particuliere zorgverzekering afsluiten, deze biedt bijvoorbeeld dekking tegen speciale behandelingen, mondzorg en/of fysiotherapie. Deze aanvullende zorg is relatief goedkoper dan in andere Europese landen. 85 procent van de Franse bevolking maakt gebruik van aanvullende zorg. Om de stijgende kosten in de Franse gezondheidszorg te lijf te gaan, vraagt de overheid steeds vaker een eigen bijdrage. Zo moet een Fransman zelf 6,60 euro bijdragen bij bezoek aan een dokter. Voor behandeling en verblijf in het ziekenhuis betaalt men gemiddeld 16 tot 18 euro per dag. Daarentegen betaalt men geen zorgpremie los van de 5,5 procent die eventueel wordt ingehouden op het inkomen.

Kenmerken:

• Zorgverzekering wordt vooral betaald door de werkgevers en in andere gevallen via de overheid
• Er is feitelijk geen zorgpremie
• Solidariteitsprincipe: hoe zieker je bent hoe goedkoper de zorgverzekering
• Er geldt vaak een eigen bijdrage voor bezoek aan een huisarts of opname in het ziekenhuis

Verenigde Staten

Het Amerikaanse zorgstelsel rust hevig op de particuliere zorgverzekering en is daarom vooral voor de rijkere Amerikanen betaalbaar en weggelegd. De private zorgverzekering vormt het belangrijkste deel van de dekking voor de meeste Amerikanen. Ongeveer 58 procent van de Amerikanen heeft een particuliere zorgverzekering en deze is in bijna alle gevallen via de werkgever of het pensioen betaalt. Voor het overige deel van de bevolking: werklozen, zwakkeren en minder rijke ouderen, is de particuliere zorgverzekering vrijwel altijd onbetaalbaar. Daarom heeft de Amerikaanse overheid – vooral sinds de aanstelling van Obama – een aantal programma’s opgezet zodat deze groepen (in veel staten) toch verplicht zijn verzekerd voor de meest essentiële zorg. Een voorbeeld is Obamacare, waarvan de bijkomende kosten worden betaald uit belastingen die door de landelijke en lokale overheden worden geheven. Ook kinderen uit gezinnen met lagere inkomens kunnen genieten van deze “gratis” gezondheidszorg. De dekking van deze programma’s zijn echter beduidend beperkter dan de Nederlandse basisverzekering.

Kenmerken:

• Particuliere zorgverzekeringen worden direct betaald door de patiënt of via de werkgever
• Rijkere personen kunnen zich de betere, particuliere zorgverzekeringen veroorloven.
• Het zwakkere en armere deel van de bevolking zich moet redden met beperkte zorgprogramma’s opgezet door de overheid.

Japan

In Japan beschikt men in feite over twee typen zorgverzekeringen. De zogenaamde werknemerszorgverzekering en de nationale zorgverzekering. De eerste is bedoeld voor het werkende deel van de bevolking en de tweede voor de rest van de bevolking, waaronder zelfstandigen, kinderen, studenten en ouderen. Een deel van de kosten voor zorgverlening worden door de patiënt betaald, afhankelijk van het inkomen. Het andere deel wordt dus betaald door de overheid of werkgever. Iedere Japanner kan in principe in ieder Japans ziekenhuis terecht voor medische zorg, dat geldt ook voor de geprivatiseerde instellingen. Daarnaast kan men, in tegenstelling tot Nederland, ervoor kiezen om geen zorgverzekering af te sluiten, met alle gevolgen van dien. Ongeveer 10% van de Japanse bevolking is onverzekerd tegen zorg.

Kenmerken:

• Iedereen kan zich relatief goedkoop verzekeren voor zorg via de overheid of hun werkgever
• Afsluiten van een zorgverzekering is niet verplicht
• Bij gebruik van zorg wordt een percentage van de zorgkosten direct door de patiënt betaald, afhankelijk van het inkomen

Conclusie

Nederlands zorgverzekeringsstelsel minder solidair dan bij buurlanden

Het is lastig om de Nederlandse basiszorgverzekering qua kosten per inwoner en dekking te vergelijken met andere landen. Dit komt omdat er grote verschillen zitten in het zorgverzekeringsstelsel. Wat wel opviel uit de vergelijking is het verschil in solidariteit. In Nederland is de zorgpremie niet afhankelijk van het inkomen, maar afhankelijk van de zorgverzekeraar. In andere landen is dat veel vaker andersom. Nu betaalt men in Nederland wel een inkomensafhankelijke bijdrage Zvw en AWBZ, maar deze zijn gekoppeld aan maximumbedragen, om precies te zijn:

• Een maximumbedrag van 4.220 euro voor de AWBZ premie
• Een maximumbedrag van 3.856 euro voor de Zvw premie

Hogere inkomens in Nederland merken dus veel minder van de percentuele bijdrages. Het Nederlandse zorgstelsel is dus helemaal niet zo solidair als men wellicht denkt. Zo betaalt men in Duitsland, België en Frankrijk een altijd vast percentage van het loon en kent men geen lage maximum bedragen of een verplicht eigen risico. De hoogste inkomens geven in deze landen dus aanzienlijk meer geld uit aan zorg dan de lagere inkomens. Er lijkt daarom meer solidariteit te zijn. In Nederland is men tot dusverre solidair dat alleen de lage inkomens deels worden ondersteund middels de zorgtoeslag. De zorgpremie is in ons land voor iedereen gelijk. Hetzelfde geldt voor het eigen risico, hoe jong of oud of rijk of arm je ook bent. Frankrijk is het toppunt van solidariteit, de zieken en zwakkeren (die niet kunnen werken) betalen daar namelijk veel minder (of helemaal niets) voor hun zorgverzekering. In Engeland is de zorgverzekering zelfs voor iedereen gratis, of worden althans vergoed vanuit de staatskas.

Toch is het misschien ook maar goed dat iedereen in Nederland kan rekenen op degelijke dekking tegen de meest belangrijke vormen van zorg. Vergeleken met landen zoals de VS, waar het afsluiten van een zorgverzekering niet eens verplicht is, doen wij het een stuk beter.

Welke land heeft volgens jou het zorgverzekeringsstelsel het best voor elkaar?

Bronnen: WHO (World Health Organization) and World Health Report