De zorg is volgens velen onbetaalbaar geworden: een hoog eigen risico en stijgende premies zorgen bij de burger voor veel onvrede. Een groot deel van onze inkomens wordt tegenwoordig gespendeerd aan de zorg. Maar is de zorg en zorgverzekering in Nederland echt zo duur, bijvoorbeeld als er een vergelijking wordt gemaakt met andere landen in Europa? En belangrijker nog: krijgen we eigenlijk wel goede zorg voor ons zuurverdiende geld?
ZorgWijzer.nl onderzocht hoeveel Nederland aan zorg uitgeeft in vergelijking tot andere Europese landen en hoe het is gesteld met de kwaliteit van zorg in ons land.
Verder wordt er besproken hoe ons zorgstelsel zich verhoudt tot een aantal andere zorgstelsels in Europa. Zijn er bijvoorbeeld grote verschillen in kwaliteit, organisatie, dekking of bekostiging? Kortom, hoe duur is onze zorg eigenlijk en krijgen we waar voor ons geld?
Inhoudsopgave
BNP uitgaven gezondheidszorg
Volgens gegevens van de World Databank gaf Nederland in 2014 9,5 procent van zijn Bruto Nationaal Product (BNP) uit aan gezondheidszorg. Volgens onderzoek van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO Health Stats 2016) ligt dat percentage op ongeveer 10,9 procent. Alleen in de Verenigde Staten zou de BNP-uitgave aan de volksgezondheid hoger liggen dan in Nederland.
In de onderstaande infographic wordt in kaart gebracht hoeveel procent van het BNP er in andere Europese landen wordt besteed aan gezondheidszorg. Hiervoor wordt gekeken naar het jaar 2014, want de cijfers van 2015 zijn nog niet volledig doorgerekend.
(klik op de afbeelding voor een vergroting)
(bron data: World Databank 2014)
De cijfers liegen er niet om: Nederland heeft samen met Denemarken en Zweden één van de duurste zorgstelsels in Europa. In veel andere landen, waaronder Zuid- en Oost Europese landen liggen de kosten voor de gezondheidszorg fors lager. Ook onze buurlanden zijn goedkoper.
Zorgkosten per Europees land
Vooral als de gemiddelde zorguitgaven per hoofd van de bevolking (onderstaande diagram) onder de loep worden genomen, blijkt dat Nederlanders veel hogere zorgkosten hebben dan de meeste andere Europeanen.
Een gemiddelde Nederlander geeft jaarlijks 5169 euro uit aan zijn/haar zorgverzekering en andere zorgkosten:
(bron data: World Databank 2014)
In het Verenigd Koninkrijk, een land waar de salarissen hoger liggen dan in Nederland, betaalt men gemiddeld 31 procent minder aan zorg dan in Nederland. De zorguitgaven zijn aan de andere kant van de Noordzee bijna 1600 euro per persoon per jaar lager, ofwel ruim 130 euro per maand.
Ook in onze directe buurlanden liggen de kosten van gezondheidszorg lager dan in Nederland. Alleen een aantal Scandinavische landen, Zwitserland, Monaco en Luxemburg besteden per inwoner meer aan zorg. Echter liggen de inkomens in deze landen gemiddeld (fors) hoger dan in Nederland.
Conclusie: relatief gezien behoort Nederland tot één van de duurste landen – en misschien wel de duurste – als het gaat om gezondheidszorg.
Kwaliteit zorg is hoog
Het goede nieuws is dat ons zorgstelsel goed scoort op het gebied van de kwaliteit van zorg en klantvriendelijkheid. Sterker nog, Nederland heeft op basis van 48 verschillende kwaliteitsindicatoren, waaronder informatievoorziening, kwaliteit van ziekenhuiszorg, toegankelijkheid en medicijngebruik, het beste zorgstelsel in Europa. Dat blijkt uit een analyse in de Euro Health Consumer Index (EHCI), gepubliceerd door het Zweedse Health Consumer Powerhouse (HCP), een gerenommeerde onderzoeksinstantie.
De peperdure zorg in Nederland levert dus wel degelijke resultaten op als het gaat om de kwaliteit van gezondheidszorg. Ons land heeft bijvoorbeeld de kortste wachtlijsten van heel Europa en vrijwel iedereen krijgt de behandeling die zij nodig hebben. Het is dus een misvatting dat concurrentie in de zorg wordt geassocieerd met lage solidariteit.
Top 3 beste zorgstelsels
Maximaal aantal punten is 1000.
- Nederland: 916 punten
- Zwitserland : 894 punten
- Noorwegen: 854 punten
Onze buurlanden, België en Duitsland scoren met respectievelijk 836 punten en 828 punten een stuk minder dan Nederland. Het weliswaar goedkopere stelsel in Engeland scoort slechts 736 punten, ofwel 20 procent minder.
Hieronder wordt visueel in kaart gebracht hoe andere zorgstelsels in de Europese Economische zone presteren.
(bron: EHCI)
Landen die groen gekleurd zijn, hebben over het algemeen een kwalitatief goed zorgstelsel. Landen in het geel zijn op veel vlakken voor verbetering vatbaar en landen in het rood hebben ondermaatse zorg vergeleken met de Europese standaard.
‘Marktwerking’
Het Nederlandse zorgstelsel berust op het principe van marktwerking. Dat houdt in dat er concurrentie is op gebied van kwaliteit en prijs tussen zorgverzekeraars, ziekenhuizen en zorginstellingen. Zorgverzekeraars, die verantwoordelijk zijn voor de zorginkoop, willen zo veel mogelijk klanten behouden en aantrekken door zo goed mogelijke zorg in te kopen tegen een zo laag mogelijk prijs. Wie veel premie vraagt, verliest klanten. Zorgaanbieders worden op hun beurt juist geprikkeld om zo goed mogelijk zorg te leveren tegen een voordelig tarief.
Toch spreekt men in Nederland niet van vrije marktwerking, maar van gereguleerde marktwerking. De overheid bemoeit zich namelijk met de balans tussen vraag en aanbod in verschillende zorgsectoren. Ook bepaalt de overheid de hoogte van het eigen risico en de inhoud van het basispakket.
Vaak geprezen
Door economen en hoogleraren wordt ons zorgstelsel vaak geprezen. Veel Nederlanders zien dat echter compleet anders en denken juist dat de kosten van ons zorgstelsel zijn geëxplodeerd en dat de kwaliteit er op is achteruit gegaan, vooral sinds de invoering van de gereguleerde marktwerking in 2005.
Dit beeld klopt echter niet, blijkt uit een rapport van Misja Mikkers, professor in Organisatie en financiering van de zorgsector. De kostentoename van in de periode 2000 tot 2005, ten tijde van het ziekenfonds, was hoger dan in de jaren erna. Hetzelfde was overigens het geval in de meeste andere Europese landen.
Daarnaast had Nederland vanaf 2006 tot 2013, na invoering van de m arktwerking in de zorg, te maken met eenzelfde stijgingspercentage van de zorgkosten als veel andere landen met zeer verschillende zorgstelsels, waaronder Frankrijk, Zweden, Australië en Oostenrijk. Het lijkt dus niet terecht om marktwerking de schuld te geven van de stijgende zorgkosten in de afgelopen jaren.
Vergelijking zorgstelsel
Er zijn cruciale verschillen tussen de organisatie en bekostiging van het Nederlandse zorgstelsel en die in andere Europese landen. Doen zij het beter, socialer of goedkoper dan Nederland of doen wij het zo slecht nog niet? Oordeel zelf: hieronder worden een aantal Europese landen met een vergelijkbaar welvaartsniveau vergeleken met Nederland.
Hoe is de zorgverzekering in andere landen geregeld?
Duitsland
- Er zijn niet één, maar twee soorten ‘basis’ zorgverzekeringen, namelijk een ziekenfonds en een particuliere verzekering.
- 90 procent is aangesloten bij het ziekenfonds.
- De particuliere verzekering is er alleen voor de hogere inkomens.
- De particuliere polissen hebben een betere dekking dan de ziekenfondsen en zijn qua kosten sterk afhankelijk van de gezondheidssituatie, het geslacht en de leeftijd van de verzekerde.
- Bekostiging van de ziekenfondsen (krankenkassen) vindt vrijwel uitsluitend plaats via inkomensafhankelijke premies (ongeveer 15 procent van het inkomen) van werknemers en werkgevers die ieder de helft van het bedrag betalen.
- Er geldt geen premie voor het ziekenfonds.
- Er is geen eigen risico, maar soms wel eigen bijdragen.
België
- Er is minder marktwerking en er geldt een systeem van ziekenfondsen die verplichte zorgverzekeringen aanbiedt. De mutualiteiten bieden ook commerciële verzekeringen aan.
- De fondsen worden vrijwel uitsluitend betaald door inkomstenbijdragen van werkgevers en werknemers en subsidies van de federale overheid.
- Jongeren en gezinsleden zonder inkomen zijn meestal gratis meeverzekerd via de kostwinner
- Geen zorgpremie, maar een lidmaatschapsbijdrage van ongeveer 8 euro per maand.
- Er wordt een eigen bijdrage gevraagd voor ieder beroep (geneesmiddel, artsen, kinesisten, onderzoek, ziekenhuis) op zorg in het wettelijke systeem. De eigen bijdrage ligt meestal tussen 25% en 30% van de wettelijke vergoeding.
- Duurdere medicijnen dan in Nederland
Engeland
- De zorgverzekering wordt via de staat georganiseerd en is voor iedereen toegankelijk.
- Het stelsel wordt volledig gefinancierd uit belastinggeld.
- Er zijn geen premies of een eigen risico, zelfs voor mensen die geen baan hebben.
- Veel mondzorg en ook fysiotherapie is ‘gratis’ via NHS-zorgaanbieders. In Nederland dien je daarentegen meestal een aanvullende verzekering af te sluiten.
- Aanvullende zorg is beschikbaar, maar alleen via particuliere verzekeringen die maar door een klein deel van de bevolking worden gebruikt.
Frankrijk
- Er is een verplichte ziekenfondsverzekering en meerdere optionele particuliere verzekeringen
- Geen zorgpremie, want het stelsel wordt gefinancierd door werkgevers of via de overheid (belastinggelden).
- Werknemers dragen daarnaast een deel van hun salaris (rond de 6 procent) af om de zorg te bekostigen.
- Solidariteit in Frankrijk is groter dan in Nederland: als je ziek bent, betaal je minder zorgkosten
- Voor veel zorgvormen geldt een eigen bijdrage, zelfs voor de huisarts of opname in het ziekenhuis.
- 69 procent van de Fransen zijn tevreden over het zorgstelsel. Dat is meer dan in de rest van Europa.
