Op 15, 16 en 17 maart 2021 mogen Nederlanders weer naar de stembus. De zorg en zorgverzekering is ook dit jaar weer een belangrijk thema, en dankzij corona misschien nog wel meer in de ’picture’ dan bij voorgaande verkiezingen.
Heb je nog geen idee op wie je gaat stemmen en is de zorg een belangrijk thema voor jou?
Lees dan snel verder, want Zorgwijzer nam alle verkiezingsprogramma’s onder de loep en zocht voor je uit welke plannen de verschillende politieke partijen hebben ten aanzien van ons zorgstelsel.
Infographic
Een overzicht van de belangrijkste zorg gerelateerde standpunten per partij:
Hieronder worden de standpunten per partij verder toegelicht.
Snel naar:
VVD
In het verkiezingsprogramma van de VVD wordt erkend dat er gelukkig veel goed gaat in de zorg, maar dat er op veel plekken ook serieuze problemen zijn die moeten worden aangepakt.
Investeren
De partij wil de komende jaren 7,9 miljard euro uitgeven aan de zorg.
Dit zijn de belangrijkste standpunten van de VVD:
- Aanpakken van problemen als gevolg van doorgeschoten marktwerking en bureaucratie, zoals toegenomen regeldruk, zorgcowboys en gesjoemel met zorggeld.
- Investeren in flexibele uitbreiding van verplegend personeel en het opschalen van de productie van medische apparatuur, beschermingsmiddelen en medicijnen in Europa, zodat Nederland minder afhankelijk is van China.
- Personeelstekorten zo snel mogelijk terugdringen door werken in de zorg aantrekkelijker te maken, bijvoorbeeld door het terugdringen van de administratieve lasten en het bieden van meer autonomie, doorgroeimogelijkheden, opleidingsmogelijkheden en flexibele roosters.
- In Europees verband, investeren in onderzoek en ontwikkeling van vaccins en andere geneesmiddelen.
Inzet preventie en publieke zorg
De VVD laat in haar programma blijken dat ze voorbereid wil zijn op een nieuwe gezondheidscrises door veel sterker in te zetten op preventie en publieke gezondheidszorg.
Daarnaast wil de partij, net als het CDA en de PVV, een strategische reserve van zorgmedewerkers opbouwen, zodat zij kunnen worden ingezet bij een uitzonderlijke situatie, zoals een nieuwe pandemie.
GGZ
Tot slot zijn de jeugdzorg en GGZ een belangrijk thema voor de VVD van Mark Rutte. De partij erkent de lange wachtlijsten in de GGZ en problemen in de jeugdzorg. Daarom zijn er plannen om de problemen op te lossen, bijvoorbeeld door het opleiden van meer GGZ-medewerkers en de geestelijke zorg beter te organiseren.
De zorg voor mensen met psychische klachten moet bovendien laagdrempeliger, zodat zij sneller worden geholpen, en indien nodig worden doorverwezen naar verdere en intensievere zorg.
Betaalbare zorg
De VVD wil kritisch kijken naar welke zorg passend is en welke niet. Er komt dus strenger toezicht op wat wel en niet wordt vergoed uit het basispakket. Alleen op die manier blijft de zorgverzekering betaalbaar, stelt de partij.
Het eigen risico gaat echter niet omlaag bij de liberalen. Wel worden er maatregelen getroffen om het eigen risico betaalbaarder te maken, namelijk door een vast eigen-risicobedrag in te voeren per behandeling. Zo wordt voorkomen dat iemand in één keer een fors bedrag kwijt is.
Eerlijker polisaanbod
Verder opvallend is dat de VVD meerjarige verzekeringspolissen mogelijk wil maken. Verzekeraars krijgen dan de mogelijkheid om een zorgverzekering voor twee jaar aan te bieden, waarbij een aantrekkelijke korting wordt gegeven voor de verzekerde.
Tot slot wil de VVD een einde maken aan de collectieve korting die nu nog wordt geboden op de basisverzekering. De partij vindt dit systeem niet eerlijk, omdat niet iedereen in aanmerking komt voor een collectiviteitskorting. Bovendien maakt het kiezen van een zorgverzekering lastiger, omdat zorgverzekeringen steeds meer op elkaar gaan lijken.
PVV
Het verkiezingsprogramma van de Partij voor de Vrijheid (PVV) ten aanzien van de zorg en zorgverzekering is kort en krachtig.
Zorg is topprioriteit, ouderen centraal
De PVV stelt dat de zorg een nationale topprioriteit moet worden. Er moet veel meer aandacht komen voor de mensen aan het bed.
Ook wil de partij investeren in tienduizenden nieuwe verpleeghuisplekken en aangepaste woningen. Geert Wilders wil het liefst een minister voor ouderenhuisvesting, zodat alle gemaakte plannen realiteit worden.
Crisisreserve
Er moet volgens de PVV ook een crisisreserve worden aangelegd met reserveverpleegkundigen, reserveartsen, bedden, apparatuur en gebouwen. Op die manier is Nederland beter voorbereid op een nieuwe gezondheidscrisis.
Daarom wil de PVV tevens dat beschermingsmiddelen en apparatuur in voldoende in eigen land wordt geproduceerd en beheerd.
Forse investeringen
Andere belangrijke standpunten van de PVV:
- Structurele salarisverhoging voor zorgmedewerkers
- Werkdruk terugdringen
- Betere beloning voor zorgmedewerkers die extra werken
- Een vast tarief invoeren voor thuiszorg en verpleeghuiszorg
- Aantrekken van tienduizenden extra zorgmedewerkers
- Ouderenzorg moet weer in één wet worden geregeld, zoals men vroeger de AWBZ had
Zorg moet betaalbaarder
De PVV is geen tegenstander van het huidige zorgstelsel, maar wil simpelweg dingen veranderen zodat het betaalbaarder wordt voor veel mensen.
- Het eigen risico moet worden afgeschaft voor iedereen
- Zorgtoeslag moet blijven bestaan voor de lage inkomens
In de plannen van de PVV wordt niet uitgelegd waar het geld vandaan moet worden gehaald om afschaffing van het eigen risico te bekostigen. Het verkiezingsprogramma is niet doorgerekend.
CDA
Het onderwerp zorg is in het verkiezingsprogramma van het CDA zo’n 6 a4’tjes lang. De kernboodschap is duidelijk: de zorg is geen markt en de patiënt moet voorop staan.
De partij wil meer investeren in de zorg dan de VVD: 9,3 miljard in de komende kabinetsperiode.
Minder marktwerking, meer samenwerking
Onder leiding van Wopke Hoekstra wil het CDA minder marktwerking en meer samenwerking in de zorg.
Dat betekent:
- Stoppen met ingewikkelde aanbestedingen
- Einde maken aan financiële prikkers en productietargets voor zorgverleners
- Winstuitkeringen stopzetten
Het CDA wil verder de werkdruk in de zorg flink verlagen, bijvoorbeeld door de regeldruk te verlagen en administratieve taken te verminderen. Er moet vertrouwen gaan naar de professional.
Ten aanzien van medicijnen wil het CDA dat we minder afhankelijk worden van grote farmaceuten en landen als India of China. Daarom moet de productie van grondstoffen (voor medicijnen) en geneesmiddelen terug naar Europa.
Preventie
Verder wil de partij meer onderzoek naar de behandeling van de veelvoorkomende volksziekten kanker, obesitas en Alzheimer.
Mede daarom wil het CDA meer inzetten op preventie om op die manier de zorg te ontlasten. Het inzetten van bekende sporters en verdergaande stimulans op het gebied van innovatie en digitalisering moet hierin een belangrijke rol krijgen.
Risicoverevening verbeteren
Het CDA wil het risicovereveningsmodel van de zorgverzekering verder verbeteren, zodat zorgverzekeraars geen winst meer kunnen maken op gezonde verzekerden. Overigens is dat nu al vrijwel niet meer mogelijk.
Het zorgstelsel blijft in tact met meer focus op samenwerking. Verder wil het CDA het eigen risico voorlopig gelijk houden. Wel wil de partij voorkomen dat een verzekerde in de toekomst in één klap zijn/haar volledige eigen risico kwijt is.
Eigen bijdrage huisartsenpost
Het meest opvallende punt uit het programma van het CDA is dat ze volwassenen een eigen bijdrage van 25 procent willen laten betalen voor een bezoek aan de huisartsenpost.
D66
Het hoofdstuk ‘zorg’ is behoorlijk uitgebreid en gedetailleerd in het verkiezingsprogramma van D66.
Vol op preventie
De partij van Sigrid Kaag lijkt vol te willen inzetten op gezondheid, in plaats van ‘zorg’. De zorg kan daardoor ook goedkoper.
Preventie moet centraal komen te staan, wat betekent:
- Inzetten op meer onderzoek naar de relatie tussen bodemkwaliteit, voedingswaarde en gezondheid
- De belasting op suikerhoudende dranken verhogen
- Het aantrekkelijker maken om gezonde voeding te kopen
- Duidelijke afspraken maken over de hoeveelheid zout, suiker en vet in voedingsproducten.
D66 erkent verder de personeelstekorten die er zijn in de zorg. Daarom wil het meer personeel aantrekken en de werkdruk aanpakken. Salarissen moeten worden gekoppeld aan de loonstijgingen in de marktsector.
Verder wil de partij in Europees verband onderhandelen met medicijnfabrikanten om zo een lagere prijs te bedingen.
Wachtlijsten aanpakken
“Psychische zorg is een mensenrecht”, stelt D66 in haar verkiezingsprogramma. Daarom wil de partijen personeelstekorten en oplopende wachtlijsten het hoofd bieden.
Net als bij de VVD wil ook D66 dat er in een vroeger stadium hulp wordt geboden, zodat lichte psychische problemen kunnen uitgroeien tot serieuze aandoeningen.
Meer overheidsregie, minder productieprikkels
D66 wil het huidige zorgstelsel verbeteren door de overheidsregie te versterken en de zorg minder productiegericht te maken. Dat wil de partij bereiken door de vergoeding van zorg meer te baseren op de toegevoegde waarde in plaats van het aantal behandelingen. Behandeling hoort niet het enige doel te zijn. Daarom wil de partij ook een goede beloning als een arts alleen met een partij spreekt.
Ook preventie speelt in dit kader weer een belangrijke rol. Medische preventie moet dan ook volledig worden vergoed vanuit de zorgverzekering.
Het beperken van zorguitgaven begint door ons te richten op zorg die niet of nauwelijks bewezen effectief is. Zorg die niet meer voldoet aan de stand van de wetenschap en praktijk zou dan ook niet meer worden vergoed. Zo wordt het basispakket effectiever.
Eigen risico voorspelbaarder
Het eigen risico gaat bij D66 naar maximaal 400 euro per jaar met een maximale eigen bijdrage van 100 euro per behandeling. Zo wordt voorkomen dat iemand in één keer het volledige eigen risico moet betalen. Het eigen risico wordt daardoor voorspelbaar en betaalbaar, waardoor zorgmijding verder afneemt.
Tot slot wordt de nominale premie in de Zorgverzekeringswet door D66 gehalveerd, mocht de partij aan de macht komen. Het toeslagenstelsel, waaronder ook de zorgtoeslag, gaat op de schop, zodat alles betaalbaarder wordt en er minder geld hoeft te worden rondgepompt.
PvdA
Het verkiezingsprogramma van de Partij van de Arbeid op het gebied van zorg is kort, maar helder voor de kiezer.
De partij erkent dat samenwerking in de zorg de sleutel tot succes bleek in het opvangen van de eerste coronagolf. “De basis is op orde”, zo wordt gesteld.
Desalniettemin wil de partij veel veranderen en de komende vier jaar 14 miljard euro uitgeven aan de zorg.
Meer waardering en salaris
Als het aan de arbeiderspartij ligt:
- Komt er meer waardering, minder werkdruk en meer salaris voor zorgprofessionals
- Gaan specialisten allemaal in loondienst met een nette cao
- Word de GGZ voortaan geregeld via de overheid
- Worden zorgaanbieders beloont voor gezamenlijke besparing op zorgkosten
Ook de farmaceutische industrie moet het ontgelden, omdat die te veel macht heeft gekregen. De overheid moet daarom met dwanglicenties mogelijkheden bieden om dure medicijnen goedkoop na te maken. Ook komt er een nationaal fonds voor geneesmiddelenonderzoek.
Alle marktwerking afschaffen
De PvdA heeft ingrijpende plannen als het gaat om de zorgverzekering. De partij wil volledig af van marktwerking en concurrentie.
Daar hoort bij:
- Het eigen risico stapsgewijs afschaffen
- Zorgtoeslag afschaffen
- De zorgpremie verlagen
- Geen keuze voor een zorgverzekering, maar één vaste basispolis voor iedereen
- Gemeentepolis in leven houden voor mensen met een kleine beurs
Verder wil het de zorgkosten in toom houden door behandelingen die ineffectief zijn, uit het basispakket te schrappen.
Extra aandacht voor vrouwen
Opvallend zijn de plannen die de partij van Lilianne Ploumen heeft voor vrouwen. Zo moet de pil volledig vergoed worden uit het basispakket en wordt de wettelijke bedenktermijn van vijf dagen voor abortus afgeschaft.
Voor de abortuspil moet men bij de huisarts terecht kunnen, in plaats van bij een kliniek of ziekenhuis.
GroenLinks
Net als de PvdA en de SP wil GroenLinks het zorgstelsel flink hervormen. De partij wil de marktwerking volledig afschaffen en de publieke sector versterken.
Ambitieus
De plannen van GroenLinks zijn ambitieus, maar kosten ook een hoop geld. De partij wil de komende kabinetsperiode 12,5 miljard uitgeven om haar plannen werkelijkheid te maken.
GroenLinks wil:
- Zorgpersoneel beter belonen en meer doorgroeimogelijkheden bieden
- Dat medisch specialisten allemaal in loondienst gaan
- Diagnosebehandelcombinaties (dbc’s) vervangen worden door een vergoeding op basis van de daadwerkelijke kosten
- De eigen bijdrage voor de Wlz en Wmo afschaffen
- Meer oog voor preventieve zorg op regionaal vlak
Transgenderzorg
GroenLinks komt in haar verkiezingsprogramma ook op voor transgenders, homo- en biseksuele mannen De partij wil bijvoorbeeld dat transgenderzorg meer prioriteit moet krijgen en regionaal kan worden aangeboden.
Daarnaast wil de partij van Jesse Klaver een einde maken aan de discriminatie bij bloeddonatie. Seksueel risicogedrag wordt het criterium, in plaats van met wie je seks hebt.
Verder wil GroenLinks dat menstruatieproducten gratis worden aangeboden op scholen en in overheidsgebouwen.
Zorgverzekeraars worden publieke zorgfondsen
De belangrijkste standpunten van de GroenLinks ten aanzien van de zorgverzekering:
- Zorgverzekeraars worden publieke zorgfondsen
- Het eigen risico moet worden afgeschaft voor alle lage- en middeninkomens
- De premie van de zorgverzekering wordt verlaagd naar 10 euro per maand
- De zorgtoeslag wordt afgeschaft
Door over te gaan naar publieke zorgfondsen hoopt de partij dat zorgprofessionals minder tijd kwijt zijn aan administratie en daardoor meer tijd hebben voor het verlenen van zorg.
Bedrijven en hogere inkomens moeten meer gaan bijdragen dan nu.
SP
Het verkiezingsprogramma van de SP is relatief kort op het gebied van de zorg. Dat betekent echter niet dat de socialisten geen grote plannen hebben.
De boodschap van de SP is duidelijk: de zorg komt helemaal in handen van de overheid. Dat plan gaat echter wel een hoop geld kosten, zo berekende het CPB.
22,5 miljard
Volgens het CPB stijgen de zorguitgaven in het huidige beleid met circa 7,9 miljard in de komende kabinetsperiode.
Als het aan de SP ligt, komt daar nog 14,6 miljard euro bovenop binnen de komende kabinetsperiode. De partij wil meer uitgeven aan zorg dan alle andere partijen. Het geld moet bijvoorbeeld gaan naar hogere salarissen van zorgpersoneel en uitbreidingen van het basispakket.
Regie weer bij de overheid
De SP vindt dat de regie terug moet naar de overheid en dat de rekening van de zorg eerlijker moet worden verdeeld. Met name bedrijven en mensen die meer verdienen moeten de rekening gaan betalen.
Verder moet Nederland volgens Lilian Marijnissen minder afhankelijk worden van de farmaceutische industrie. Daarom moeten ontwikkelde medicijnen in handen blijven van publieke handen. Ook moet er een landelijke inkoper komen voor medicijnen en hulpmiddelen.
Salarissen van zorgverleners moeten omhoog en zij moeten meer invloed krijgen om onzinigge regels en bureaucratie te schrappen. Ondernemers die winst willen maken in de zorg krijgen hiervoor niet meer de kans.
Nationaal Zorgfonds
De SP pleit al een aantal jaar voor een Nationaal Zorgfonds, waarin:
- Zorgverzekeraars worden afgeschaft
- De zorgpremie inkomensafhankelijk wordt
- Het eigen risico naar nul gaat
- Tandarts en fysiotherapie moet weer voor iedereen worden vergoed uit het basispakket
Net als veel andere partijen wil de SP ook inzetten op preventie, bijvoorbeeld door belasting om gezonde voeding te verlagen en die op ongezonde voeding te verhogen.
Kleinere partijen
Tot slot komen de belangrijkste standpunten van een aantal kleinere politieke partijen aan bod:
ChristenUnie
- Gezamenlijke besluitvorming tussen specialist en patiënt wordt de standaard met meer aandacht voor zingeving
- Meer samenleving en preventie in de zorg en minder marktwerking
- Stoppen met volumeprikkels: medisch specialisten gaan in loondienst
- Inzetten op zinnige zorg, gericht op de kwaliteit van leven
- Eigen risico wordt bevroren met een maximumbedrag per behandeling
Partij voor de dieren
- Meer focus op preventie in het basispakket, plus hulp en begeleiding om de eigen gezondheid te verbeteren
- Het voormalige ziekenfonds moet terugkomen met een uitgebreide dekking, ook voor de tandarts en fysiotherapeut
- Zorgpremie wordt inkomensafhankelijk en het eigen risico wordt afgeschaft
- Nieuwe pandemieën en crises voorkomen door het aantal dieren in de veehouderij sterk terug te dringen en dieren meer vrijheid te geven
Forum voor Democratie
- Landelijke financiering en organisatie van de jeugdzorg
- Bureaucratie en administratieve last terugdringen door het stoppen met de ‘vinkjescultuur’
- Meer ruimte voor kwaliteit en goede prestaties en de selectieve zorginkoop
- Eigen risico verlagen naar 200 euro
- Laagdrempelige spreekuren bij de huisarts waar preventie een belangrijke rol krijgt
SGP
- Basispakket niet beperken, maar onnodige behandelingen voorkomen
- Zorgtoeslag blijft belangrijk instrument ter compensatie van hoge zorgkosten
- Bij het inkopen van zorg rekening houden met (godsdienstige) achtergrond van de patiënt
- Meerjarige polissen mogelijk maken tegen aantrekkelijke polisvoorwaarden
- Zorgcontracten worden meer gestandaardiseerd en bestaande wachtlijsten moeten actiever worden weggewerkt
In het verkiezingsprogramma van de SGP staat dat het verplicht eigen risico gelijk blijft, maar op haar site stelt de partij juist het eigen risico te willen verlagen.
Algemene doorrekening
Uit een algemene doorrekening van de verkiezingsprogramma’s door het CPB blijken drie dingen:
- VVD en CDA vooral op korte termijn veel geld willen uitgeven. Bij hen stijgt de staatschuld zelfs boven de Europese grens van 60 procent. De SGP is het meest zuinig van alle partijen.
- D66 en de SP leggen de financiële lasten het meest bij toekomstige generaties neer. VVD, ChristenUnie en de SGP schuiven de rekening het minste door. Bij deze partijen blijft de schuld op de lange duur het meest houdbaar.
- De programma’s van VVD, D66 en PvdA resulteren in de hoogste economische groei: gemiddeld 1,9 procent in de komende vier jaar.
Bronnen
