14 december 2023

Tweede Kamer wil eigen risico zorgverzekering afschaffen (kosten: 6 miljard)

Koen Kuijper

geen reacties

Een meerderheid in de nieuwe Tweede Kamer heeft zich uitgesproken voor het afschaffen van het eigen risico bij zorgverzekeringen. Dit volgt op een motie van de SP en Partij van de Dieren, die door een meerderheid werd gesteund.

Deze ingrijpende verandering brengt aanzienlijke kosten met zich mee, geschat op zes miljard euro. Deze kosten zullen mogelijk gecompenseerd worden door bijvoorbeeld hogere zorgpremies en een stijging van de inkomensafhankelijke bijdrage.

Zorgexperts uiten hun bedenkingen bij het afschaffen van het eigen risico, vooral vanwege de hoge financiële impact.

Zorgpremie verder omhoog

In 2016 heeft het Centraal Planbureau (CPB) berekend dat het afschaffen van het eigen risico in de zorg ongeveer 4,5 miljard euro zou kosten. Deze kosten zouden op de een of andere manier gefinancierd moeten worden. Het CPB stelde toen dat, om deze extra kosten te dekken, de zorgpremie per verzekerde met 346 euro verhoogd zou moeten worden.

Het is belangrijk te benadrukken dat deze schattingen gebaseerd zijn op gegevens van zo’n 7 jaar geleden. Sindsdien zijn de zorgkosten toegenomen.

Bij ongewijzigd beleid stijgen de zorgkosten in Nederland tot 2028 al met 18 miljard euro.

Arno Rutte – voormalig kamerlid en woordvoerder zorg

Bijna 6 miljard euro per jaar

Volgens recente cijfers van het CPB kost het afschaffen van het eigen risico in de zorg elk jaar ongeveer 3,6 miljard euro. Dit bedrag is vooral te wijten aan het wegvallen van de inkomsten uit het eigen risico.

Daarnaast verwacht het CPB dat de zorgkosten zullen stijgen omdat mensen zonder eigen risico vaker zorg gebruiken. Simpel gezegd: zonder eigen risico gaan mensen vaker naar de dokter of het ziekenhuis, omdat er geen financiële drempel is. Dit kan nog eens 2,1 miljard euro extra kosten per jaar.

Samengevat zouden de totale extra zorgkosten bijna 6 miljard euro per jaar bedragen, stelt het ministerie.

“Met een dergelijke kostenpost kom je al snel uit op een hogere premie”, zei socioloog en econoom Martien Bouwmans aan tegen de Telegraaf.

Nederlanders komen het minst tekort qua zorg

Diverse politieke partijen stellen dat het eigen risico in de zorgverzekering ertoe leidt dat veel Nederlanders zorg mijden. Toch tonen cijfers aan dat Nederlanders over het algemeen goed voorzien zijn van medische zorg.

De grafiek hieronder geeft het percentage van de bevolking weer dat ‘niet vervulde behoefte’ aan medische zorg rapporteert, verdeeld over inkomensniveaus. De rode vierhoeken vertegenwoordigen de 20 procent van de bevolking met de laagste inkomens, en de witte vierhoeken de 20 procent met de hoogste inkomens. De gele balk representeert het gemiddelde percentage.

Nederland scoort samen met Duitsland het laagste in de EU, wat betekent dat in beide landen een relatief klein percentage van de bevolking aangeeft dat zij onvervulde medische behoeften hebben. Dit suggereert dat in Nederland merendeel van de bevolking toegang heeft tot de medische zorg die zij nodig hebben, ongeacht het inkomen.

Er is ook onderzocht in hoeverre de kosten van zorg zouden bijdragen aan het het niet vervullen van de medische behoefte. Daaruit blijkt dat in Nederland niet de kosten, maar wachtlijsten de voornaamste reden zijn voor het uitblijven van medische zorg.

Weinig eigen betalingen

Als het gaat om de zogenaamde eigen betalingen voor zorg scoort Nederland ook erg laag. We doen het bijvoorbeeld beter dan het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Zweden, Noorwegen en België.

Onderstaande grafiek toont het aandeel van eigen betalingen in de zorg binnen de totale huishoudelijke uitgaven in 2021.

Volgens de cijfers van de Europese Commissie besteden Nederlandse huishoudens, in vergelijking met veel andere Europese landen, relatief weinig aan eigen betalingen in de zorg, zoals het eigen risico.

“Er bestaan al veel regelingen bij hoge zorgkosten”

Om de zorgkosten voor burgers met lage inkomens te verlichten, hebben de overheid en gemeenten een reeks maatregelen in het leven geroepen. Deze maatregelen zijn bedoeld om financiële hulp te bieden en de kosten van het eigen risico te dekken.

Zorgeconoom Michiel Verkoulen uit op het platform X zijn twijfels over het nut van het afschaffen van het eigen risico.

Een groot deel van de Tweede Kamer wil het eigen risico afschaffen.

Goed om te weten:
– Het kost ongeveer €6 mld. per jaar
– Eigen betalingen in de zorg zijn in NL relatief laag
– Nederlanders komen het minste zorg tekort
– Ter vergelijking: we geven €7 mld. uit aan politie pic.twitter.com/eyHbFnXbY8

— Michiel Verkoulen (@Verkoulen) December 14, 2023

Meedoen aan deze discussie? Kijk dan op onze X-pagina.

Welke maatregelen zijn er?

Heb je zelf moeite om het eigen risico ieder jaar te betalen?

Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste regelingen die momenteel beschikbaar zijn om deze financiële last te verlichten:

1. Zorgtoeslag: Tegemoetkoming in de premie van de zorgverzekering en het verplicht eigen risico.
2. Aftrekbare zorgkosten: Zorgkosten die niet vergoed worden kunnen van de inkomstenbelasting worden afgetrokken.
3. Gespreid betalen eigen risico: Bij vrijwel alle zorgverzekeraars kan het verplicht eigen risico vooraf gespreid betaald worden.
4. Eigen risico uitsluitingen: Zorgverzekeraars kunnen sommige zorgaanbieders of zorgprogramma’s uitsluiten van het eigen risico.
5. Gemeentelijke regelingen: Gemeenten bieden ondersteuning zoals een collectieve zorgverzekering, meerkostenregelingen voor chronisch zieken.

Afschaffen kan pas per 2026

Het eigen risico is in 2024 bevroren op 385 euro per verzekerde. Voor de huisarts, verloskundige zorg en zorg in de aanvullende polis hoeft geen eigen risico te worden betaald.

Of de motie en het voorstel wordt uitgevoerd, is sterk de vraag, omdat het geen rechtstreekse oproep aan het demissionaire kabinet betreft.

Het afschaffen van het eigen risico kan op zijn vroegst pas per 1 januari 2026, blijkt uit berichtgeving van het ministerie van Volksgezondheid. Wel is de kans groot dat het eigen risico in 2025 behapbaarder wordt.