Vitamine B12 is een belangrijke stof voor de aanmaak van rode bloedcellen en zenuwcellen in het lichaam. Een tekort aan vitamine B12 kan klachten geven.
Deze zorgwijzer legt uit:
- Wat vitamine B12 is en waar het in zit
- Hoeveel vitamine B12-inname wordt aanbevolen
- Wat de symptomen zijn van een vitamine B12 tekort
- Wat de oorzaak is van een B12-tekort
- Wat je kunt doen om een gebrek aan deze vitamine te voorkomen
- Welke behandelmogelijkheden er zijn bij te weinig vitamine B12
Wat is vitamine B12?
Vitamine B12 (cobalamine) is een groep van vitaminen die in water zijn op te lossen. Ze spelen een belangrijke rol in allerlei chemische processen binnen ons lichaam. Zo helpt vitamine B12 (net als vitamine B6) bij de opname van ijzer. B12 is verder belangrijk voor het vervoeren van zuurstof in het bloed en voor DNA-synthese.
Met name bacteriën in de darmflora van dieren zijn in staat om vitamine B12 te produceren. Om die reden komt vitamine B12 dan ook vrijwel uitsluitend voor in dierlijke producten.
Waar zit vitamine B12 in?
Vitamine B12 is vooral aanwezig in verschillende dierlijke producten, zoals vlees, vis en zuivel.
Een overzicht van voedingsmiddelen met B12:
|
Product
|
Aantal microgram (µg)
|
% ADH
|
|---|
|
Magere Yoghurt
|
0,27 µg per 100 gram
|
10%
|
| Varkensvlees (gaar) |
0,4 µg per 100 gram
|
14%
|
|
Eieren
|
0,6 µg per ei
|
21%
|
|
Melk
|
0,5 µg per 100 ml
|
18%
|
|
Hollandse kaas
|
0,8 µg per 100 gram
|
29%
|
|
Tonijn in blik
|
2,4 µg per 100 gram
|
86%
|
|
Rundvlees (gaar)
|
2,6 µg per 100 gram
|
93%
|
|
Zalm (gaar)
|
3,2 µg per 100 gram
|
114%
|
Er zijn ook plantaardige leveranciers van B12, zoals zeewier en algen. Maar deze worden minder goed opgenomen door het lichaam dan dierlijke producten.
Hoeveel vitamine B12 heeft een mens nodig?
Volgens de Gezondheidsraad hebben volwassenen een hoeveelheid van 2,8 microgram vitamine B12 per dag nodig. Dit is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH).
Klik op de infographic voor een vergroting
Deze infographic op je website? Geen probleem! Voeg wel even een link toe naar deze pagina.
Zwangere vrouwen hebben 3,2 microgram per dag nodig. En vrouwen die borstvoeding geven zelfs 3,8 microgram. Kinderen tot 13 jaar hebben gemiddeld minder van de vitamine nodig dan volwassenen.
Teveel B12?
Er zijn geen nadelige effecten bekend van een te hoge inname van vitamine B12. Er is wel een richtlijn van de Gezondheidsraad: maximaal vijf keer de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid per dag.
Het is niet zinvol om grote hoeveelheden vitamine b12 te nemen als supplement als je geen tekort hebt. De vitamine wordt niet meer opgenomen als de opslag 'vol' is.
Wat is een een vitamine B12 tekort?
Bij een vitamine B12 tekort heeft het lichaam een te lage concentratie van de stof in het bloed. Dat kan (op termijn) zorgen voor verschillende klachten.
Symptomen
Als je te weinig vitamine B12 binnenkrijgt, kun je te maken krijgen met deze symptomen:
- Bleekheid
- Slap, moe gevoel
- Licht in het hoofd
- Weinig eetlust
Heb je last van de bovenstaande symptomen?
Raadpleeg je huisarts. Met een bloedtest kun je het vitamine B12-gehalte meten.
Sommige mensen hebben naast de bovenstaande klachten ook
last van:
- Pijnlijke, branderige tong
- Gewichtsafname
- Misselijkheid
- Problemen met de spijsvertering of ontlasting
- Gewrichtsproblemen
- Spierpijn
Er zijn nog een groot aantal andere klachten waar sommige
mensen met een B12 tekort mee te maken krijgen.
Klachten op langere termijn
Op langere termijn kan een vitamine B12 resulteren in
bepaalde neurologische klachten, zoals:
- Tintelingen (vooral in handen en voeten)
- Dof gevoel (vooral in handen en voeten)
- Zwaar gevoel
- Moeilijkheden met lopen
- Niet op de juiste woorden kunnen komen, versprekingen of verkeerd gebruik van woorden
- Concentratie- en coördinatieproblemen
Daarnaast zijn er gevallen bekend waarbij psychische klachten optreden, zoals verwardheid, prikkelbaarheid en depressie.
Wat is de oorzaak van een vitamine B12 tekort?
Een vitamine B12 tekort kan ontstaan door:
- Een tekort aan voedingsmiddelen met vitamine B12
- Een auto-immuun ziekte of infectie die er voor zorgt dat vitamine B12 niet goed wordt opgenomen
- Een operatie waarbij een deel van de maag wordt verwijderd
- Gebruik van bepaalde medicatie
- Als het laatste deel van de dunne darm is verwijderd of niet goed functioneert.
- Verminderde maagzuurproductie
- Tekorten aan andere micronutriënten, met name ijzer en foliumzuur (vitamine B11).
Verder kunnen tekorten aan ijzer en/of foliumzuur de opname van B12 verminderen of een vitamine B12 tekort maskeren. IJzertekorten komen vaker voor bij mensen die geen of weinig dierlijke producten nemen.
Kortom, een verminderde inname van vitamine B12 komt vaker voor bij mensen die geen of weinig dierlijke producten of vlees eten, zoals vegetariërs en veganisten.
Wanneer ontstaat een tekort?
Gelukkig ontstaat een vitamine B12 tekort niet vanzelf. Het lichaam maakt namelijk een voorraad B12 aan. Als je tijdelijk een tekort hebt, wordt van deze voorraad gebruik gemaakt.
Pas na langdurige periode zonder vitamine B12 kunnen er klachten ontstaan. Vaak is dit pas na enkele maanden of zelfs een jaar.
Is er een test voor een vitamine B12 tekort?
Een vitamine B12 tekort wordt bepaald door middel van een bloedonderzoek. Hiervoor kun je in eerste instantie terecht bij je huisarts. Die geeft je een verwijzing voor een bloedtest. Aan de hand van het onderzoek wordt vastgesteld of je te maken hebt met een tekort.
Gezien het feit dat tekorten aan andere micronutriënten een vitamine B12 tekort kunnen maskeren, kan het zinvol zijn de arts te vragen om een iets groter bloedbeeld te testen door meteen ook ijzer, ferritine (de langdurige ijzeropslag) en foliumzuur te meten. Eventueel wordt dan ook duidelijk waar het tekort vandaan komt.
ir. Paulien Vinke, voedingswetenschapper.
Een bloedonderzoek wordt vergoed door je zorgverzekeraar vanuit de basisverzekering als je hiervoor een geldende verwijzing hebt. Je betaalt wel je eigen risico.
Om te bepalen wat de oorzaak is van het vitamine B12 tekort kan
een aanvullend bloedonderzoek worden gedaan. Soms wordt een kijkonderzoek van
de maag gedaan (gastroscopie).
Hoe kan ik een vitamine B12 tekort voorkomen?
Het voorkomen van een vitamine B12 tekort kan door voldoende dierlijke producten te eten, zoals vlees, eieren en zuivel.
Als je vegetariër of veganist bent of vanwege andere redenen niet genoeg vitaminen binnenkrijgt, kun je overwegen om een multi-supplement te gebruiken. Dat is effectiever, aangezien daarin ook ijzer en foliumzuur en andere micronutriënten waarop een tekort zou kunnen ontstaan, zitten.
Het is raadzaam om een supplement te nemen die de dagelijkse ADH van vitamine B12 niet (of niet ver) overschrijdt. Dus met niet meer dan 100% van de ADH. Alleen als er sprake is van een ernstig tekort aan vitamine B12 is het zinvol om in overleg met de huisarts hooggedoseerde supplementen te nemen voor een beperkte periode.
Je kunt vitaminesupplementen het beste tijdens maaltijden innemen.
Hulp
Je huisarts en/of diëtist kan je helpen bij een gezond eetpatroon en vragen omtrent een eventueel voedingssupplement.
Dieetadvies wordt vergoed door de basisverzekering (de eerste drie behandeluren) na verwijzing van een arts. De kosten voor dieetadvies gaan af van je eigen risico.
Is er een behandeling voor een vitamine B12 tekort?
Voor patiënten die te maken hebben met een lage B12-spiegel in het bloed en klachten vertonen, wordt vaak een vitamine B12 supplement voorgeschreven. In veel gevallen wordt dan gekozen voor een hoge dosering.
Heb je zelf klachten die te maken kunnen hebben met een vitamine B12 tekort? Overleg dit dan met je huisarts.
Koen Kuijper - Zorgwijzer.
Als het lichaam van de patiënt niet goed in staat is om vitamine B12 op te nemen in het bloed, worden soms injecties voorgeschreven. Deze injecties moeten meestal levenslang worden gebruikt om het vitamine B12-gehalte op peil te houden.
Bronnen
- U.S. Department of Agriculture - fdc.nal.usda.gov
- Mlds.nl
- NHG.org
- Gezondheidsraad.nl
- Iamafoodie.nl
Deze tekst is gecontroleerd door: ir. Paulien Vinke, voedingswetenschapper & voormalig docent aan de Wageningen Universiteit.
Disclaimer
De informatie in dit artikel wordt beschikbaar gesteld met als enig doel behulpzame informatie te verstrekken aan bezoekers. Deze informatie heeft geen therapeutische of diagnostische waarde noch is deze informatie bedoeld als vervanging van diensten, informatie of gegevens van artsen, specialisten of andere gediplomeerden en professionals. Medisch advies, medische vragen, klachten of symptomen behoren besproken te worden met een gediplomeerd arts of professional.
Samenstellers van de zorgwijzers noch Zorgwijzer.nl stelt zich op geen enkele manier aansprakelijk voor de volledigheid, juistheid of effectiviteit van informatie op zorgwijzer.nl. Het gebruik van de informatie is op volledige verantwoordelijkheid en risico van de gebruiker.
