Zorgwijzer: voetproblemen
Miljoenen Nederlanders kampen met voetklachten, veel met houdingsproblemen als gevolg, die voorkomen hadden worden met de juiste behandeling en- of verzorging. Ongeveer 57 procent van alle Nederlanders krijgt eens in zijn leven te maken met voetproblemen en dit aantal neemt alleen maar toe. Hoe belangrijk de voeten zijn, merken veel mensen pas nadat er klachten optreden. Gelukkig is er voor ieder voetprobleem wel een aanpak denkbaar die de klachten die voortkomen uit het probleem effectief bestrijden.
Doel van de zorgwijzer
Het doel van deze zorgwijzer is om informatie te verschaffen over bekende en minder bekende voetproblemen en om daarbij ook een mogelijk aanpak te bespreken door erkende verzorgers en/of behandelaars. De zorgwijzer is samengesteld in samenwerking met het C.I.R.P. (Centrum voor Informatie en Registratie Podoberoepen), beheerder van de website www.podomedic.nl.
Voor veel mensen is lopen een grote vanzelfsprekendheid. Het is daarom in het dagelijkse leven nogal hinderlijk als je te maken krijgt met een voetprobleem. Hieronder bespreken we welke voetproblemen kunnen voorkomen, hoe ze ontstaan en hoe de voortvloeiende klachten verholpen kunnen worden.
Diabetische voet
Diabetes (suikerziekte) kan mogelijke gevolgen hebben voor de voeten. Dit komt omdat de doorbloeding bij bepaalde diabetespatiënten (voornamelijk type 2 patiënten) slecht is, waardoor wondjes gemakkelijker kunnen ontstaan. Het verhoogde risico op wondjes bij diabetes patiënten wordt aangegeven met behulp van een Simms classificatie. Hoe hoger de classificatie, hoe groter het risico op wondjes. Als wondjes die ontstaan op de voeten onopgemerkt blijven, kunnen ze ernstige gevolgen hebben, namelijk: veel pijn (tijdens het lopen) en ontstekingen die de bloedsuikerspiegel verder kunnen ontregelen. Het is dus levensbelang dat er tijdig actie wordt genomen.
Wat kun je er aan doen?
Het is erg belangrijk dat de voeten van diabetes patiënten met Simms classificatie van één of hoger regelmatig worden gescreend en tijdig worden behandeld wanneer dat nodig is. De volgende behandelaars en professionals kunnen een belangrijk rol spelen in het behandelen van een diabetische voet:
- Podotherapeut, podoloog, diabetisch verpleegkundige en medische pedicure: screening, advies en behandeling van voetwonden, zoals het verwijderen van eelt en uitvoeren van gipsbehandelingen (drukverlichting op de plek van de wond)
- Orthopedische schoenmaker: het aanmeten en aanpassen schoenen (wanneer nodig) of voor het maken van nieuwe, speciale schoenen
Twijfel bij klachten niet om contact op te nemen met een behandelaar of arts.
Op deze pagina staat meer informatie over de vergoeding vanuit de zorgverzekering voor diabeten met voetproblemen.
Reumatische voet
Reumatoïde artritis is een chronische ontsteking die niet alleen in de handen, maar ook in de voeten kan voorkomen. Er kunnen verschillende klachten optreden, zoals pijn, roodheid en zwellingen van de gewrichten, stijve voeten of knobbels bij de tenen. Ook schoenen passen of lopen niet goed meer door de (soms) veranderde stand van de tenen. Dit heeft pijn en vermoeidheid tot gevolg. Al de benoemde klachten vallen onder het kopje “reumatische voet” en moeten tijdig behandeld worden om verdere schade te voorkomen. Genezen van reumatoïde is helaas niet mogelijk, wel kunnen de voetklachten goed behandeld worden. Ongeveer 70 procent van de mensen met reumatoïde artritis hebben voetklachten.
Wat kun je er aan doen?
Voetklachten die ontstaan als gevolge van reumatoïde artritis moeten zo snel mogelijk behandeld en verzorgd worden door een arts of podotherapeut. Ook de pedicure kan helpen bij het aanpakken van de voetklachten, zoals het verwijderen van eelt, likdoorns en het behandelen van de nagels. Verder kan de pedicure advies geven over huidverzorging. Tot slot kan de orthopedische schoenmaker een belangrijke rol spelen bij een reumatische voet. Doordat de voeten bij sommige reumatoïde patiënten een andere vorm krijgen, is het kiezen van goede schoenen zeer belangrijk. Een orthopedische schoenmaker kan helpen bij het maken of uitkiezen van speciale schoenen, zooltjes of ortheses die de pijn van drukplekken op de voet en tenen doen afnemen.
Spastische voet
Door schades en beroertes in de hersenen of ruggenmerg kan de spierreflex in de voeten onvoldoende worden geremd waardoor spastische bewegingen optreden. Voetafwijkingen en andere klachten kunnen het gevolg zijn van een spastische voet. Men gaat dan vaak op de buitenkant van de voeten lopen, omdat het enkelgewricht naar buiten kantelt. Op lange termijn kan de voet hierdoor een spitsige vorm aannemen. Dit alles kan gepaard gaan met de volgende klachten: spasmen (onwillekeurige spieractiviteit), instabiliteit, wonden, eeltvorming, likdoorns, ingroeiende nagels, vochtophopingen (oedeem) en hamertenen.
Wat kun je er aan doen?
Het behandelen van deze klachten is belangrijk om erger te voorkomen. Een medisch pedicure kan een belangrijk rol spelen. Zo kan hij/zij eelt, likdoorns en ingegroeide nagels verwijderen en wonden verzorgen. Eventueel worden patiënten voor verdere, benodigde behandeling, doorverwezen naar een podotherapeut, podoloog of specialist. Het behandelen van een spastische voet en de voetafwijking die er uit volgt, wordt soms door middel van een operatie gecorrigeerd. Deze operatie wordt uitgevoerd onder leiding van een orthopeed.
Platvoet
Bij een platvoet staat de gehele ondervoet in contact met de grond of zool van de schoen, zoals in het plaatje te zien is. Hierdoor ontstaan vaak voet- en (lage) rugklachten. Hoewel een platvoet vaak een aangeboren aandoening is, kan deze ook ontstaan op latere leeftijd, bijvoorbeeld door een trauma of ongeval.
Wat kun je er aan doen?
Een platvoet moet tijdig worden aangepakt om de klachten te doen verminderen en erger te voorkomen. Een podotherapeut of podoloog kan hierbij helpen. Hij/zij zal een blauwdruk van de voet maken waardoor de platvoet kan worden geïdentificeerd. Vervolgens kan de therapeut je doorverwijzen naar een goede orthopedische schoenmaker die voor jou een goede steunzool of aangepaste schoen kan maken.
Hielspoor
Een hielspoor is een doornvormige verkalking die zich voordoet onder het hielbeen. Deze verkalking kan resulteren in klachten, maar dat hoeft niet. Ook kan het voorkomen dat er geen verkalking heeft opgetreden, maar dat er sprake is van een andere aandoening, zoals een peesbladontsteking of een fasciitis plantaris (een ander soort ontsteking). De klachten die uit deze verkalkingen of ontstekingen voortkomen moeten, net als de andere besproken voetproblemen, tijdig worden verholpen.
Wat kun je er aan doen?
Shockwave therapie is een vrij nieuwe, revolutionaire therapie die kan worden ingezet bij een hielspoor. Door middel van geluidsgevolgen op de locatie van de ontsteking of verkalking wordt het weefsel in de hiel geprikkeld en worden lichamelijke processen geactiveerd die op natuurlijke wijze het probleem in de voet kan genezen en herstellen.
Ook het nemen van rust kan bijdragen aan de bestrijding van de klachten, met andere woorden, zo min mogelijk wandelen en hardlopen. Tot slot kunnen speciale steunzooltjes – met een verdunning bij het hielvlak – het hielspoor drukvrij maken. Een arts kan je doorverwijzen naar de geschikte therapeut.
Hallux valgus
Bij een ‘Hallux valgus’ buigt de grote teen af ten opzichte van de middenlijn van de voet. De voorkant van de voeten valt hierdoor breder uit waardoor de druk en wrijving op het voetgewricht toenemen (ook vaak door het dragen van te smalle schoenen). Als gevolg van een Hallx valgus kunnen zwellingen (een bunion), ontstekingen en rode plekken ontstaan. Op lange termijn kan het gewricht steeds dikker en minder bewegelijk worden. Hallux valgus is een vervelende en vaak pijnlijke aandoening. Gelukkig zijn er verschillende behandelmethodes.
Wat kun je er aan doen?
Om de zwelling bij een Hallus valgus drukvrij te maken, wordt veel gebruik gemaakt van een teen-orthese die de druk op de voeten op een andere manier verdeeld. Ook ruimere (orthopedische) schoenen kunnen helpen de pijnklachten te doen verminderen. Als deze methodes niet het goede resultaat geven, zal vaak een operatieve ingreep volgen. Deze wordt uitgevoerd onder leiding van een orthopeed.
Hamerteen
Hamertenen kun je vrij eenvoudig herkennen door de gebogen vorm van de tenen. Bij een hamerteen lijkt het net alsof de tenen zich gedragen als “klauwen’. Dat kun je goed zien op het plaatje hiernaast. De kootjes in de tenen hebben bij een hamerteen een onnatuurlijke houding. Dit ontstaat vaak door een overbelaste, doorgezakte voet, een platvoet of holvoet (waarbij de wreef abnormaal hoog staat).
Hamertenen kunnen verschillende klachten met zich mee brengen, zoals pijnlijke voeten, eelt op de tenen, ontstekingen en/of het uit de kom raken van de tenen als gevolg van verslappingen en uitrekkingen. Deze klachten kunnen door verschillende hulpverleners worden aangepakt.
Wat kun je er aan doen?
Aan de hand van de ernst van de hamertenen wordt bepaald welke behandeling er nodig is. Zo kunnen op maat gemaakte ortheses (siliconen hulpstukjes) worden gebruikt om de druk van de schoenen weg te nemen en daarmee eeltvorming en likdoorns voorkomen. In ernstigere gevallen wordt een operatie met plaatselijke verdoving uitgevoerd zodat de voet en tenen weer een juiste positie aannemen en de klachten afnemen.
Oncologische voetproblemen
In toenemende mate worden pedicures geconfronteerd met verschijnselen aan voeten die een direct gevolg van kanker- of van de gebruikte medicatie(s) afkomstig zijn. Deze ontwikkeling heeft geleid tot een nieuwe specialisatie in de voetverzorgingsbranche: 'de oncologische voet’.
Herkenning bij- en doelgerichte behandeling van de oncologiepatiënt is heel belangrijk. De voetproblemen (b.v. huid- en nagels) zijn specifiek, en vragen om een zorgvuldige aanpak. De ziekte zelf, maar ook de medicatie kunnen klachten op gaan leveren. Celgroeiremmende medicijnen zijn daar een voorbeeld van. Door behandelingen kan de huid ook droger worden, en sneller verouderen. Ontstane drukplekken aan de voeten zullen doelgerichte- en specifieke aanpak noodzakelijk maken.
Wat kun je er aan doen?
Er bestaan voor behandelaars in de voetverzorgingsbranche eendaagse studiedagen, maar ook een meerdaagse opleiding voor behandelaars met belangstelling voor de ‘Oncologische Voetzorg’ (Oncologisch Voetzorg Verlener - O.V.V.).
Om de behandeling veilig en verantwoord te kunnen geven, zal de pedicure trachten om ( met toestemming van de patiënt ), aanwijzingen te krijgen van een behandelend specialist. Op deze wijze weet de pedicure wat gewenst- noodzakelijk- of absoluut ongewenst kan zijn. Een voetmassage zal bijvoorbeeld niet altijd gegeven mogen worden.
Er zijn veel vormen van kanker, en iedere vorm zal zijn eigen eisen stellen aan behandelaars en (voet)verzorgers, en daarom zal daar waar nodig verwijzing naar andere (paramedische) voetbehandelaars plaats kunnen vinden. Op de website podomedic.nl is voor de ‘oncologische voetzorg’ een ‘Landelijk Register’ en een ‘Praktijkwijzer’ beschikbaar, waar behandelaars in heel Nederland te vinden zijn, die zich verdiept hebben in de problematiek van de ‘Oncologische Voet’.
De oudere voet
Als we spreken over ‘oude voeten’, spreken we ook over ‘oude mensen’. En ouder worden we. Al vijftien procent van onze bevolking behoort tot de 65-plussers, en deze groep groeit snel.
Het ouder worden eist lichamelijk zijn tol, en dat ondervinden we ook bij de voeten. Ze gaan er niet alleen anders uitzien doordat ze vaak wat breder of platter worden, ook de huid- teengewrichten en nagels ondergaan veranderingen. We ervaren daarom onze voeten dan ook anders dan in onze jonge jaren.
De huid wordt dunner- de bloedsomloop minder goed, waardoor we veel sneller koude voeten kunnen krijgen.De bloedcirculatie wordt minder goed , waardoor de huid onvoldoende wordt gevoed. Hij wordt daardoor droger, en er kunnen pigmentrijke verouderingsplekken, ook wel leverplekken ontstaan. De teennagels kunnen, eveneens door een minder goede doorbloeding, in een minder goede conditie gaan verkeren. Er ontstaan vaak ribbels en verkleuringen op- en in de nagelplaat.
De polstering van de voet, dat zijn vetkussentjes onder de huid die schokabsorberend werken, worden steeds dunner, waardoor de voeten sneller als gevoelig ervaren worden. Banden en spieren verliezen bij ouder worden hun elasticiteit in het hele lichaam, maar ook in de voeten. Dat levert vormverandering van de voet- en (hamer)tenen op.
Het zelf verzorgen van de voeten zal steeds moeilijke gaan worden, we kunnen steeds moeilijker bukken, en ook de ogen worden er niet beter op, waardoor de hulp van een professionele voetverzorger/ster steeds belangrijker gaat worden. Dit laatste speelt ook een grote rol bij de diabetes- en reumapatiënt. Wondjes, ontstaan door het zelf verzorgen van de voeten, kunnen extreme gevolgen hebben voor de diabetespatiënt.
Wat kun je er aan doen?
Door de veroudering zal een professionele voetverzorging steeds belangrijker gaan worden. In toenemende mate ontstaat er samenwerking tussen professionele voetverzorgers/sters- huisartsen en gezondheidscentra, die het belang van professionele voetzorg onderkennen. De mobiliteit van ouderen en de kwaliteit van leven wordt hiermee in menig opzicht bevorderd. Voetverzorgers kunnen zich door middel van een aanvullende studiedag of een meerdaagse opleiding (GVV) specialiseren in de verzorging van ‘de oudere voet’.
In de website www.podomedic.nl van het C.I.R.P. worden specifieke voetproblemen besproken, en zijn gespecialiseerde voetbehandelaars te vinden in een praktijkzoeker en een landelijk register.
Vergoedingen vanuit de zorgverzekering
Zoals je kunt lezen uit de besproken voetproblemen is goede medische zorg zeer belangrijk. Het is dan wel fijn om te weten wat er precies vergoed wordt vanuit de zorgverzekering. Daarom verwijst de zorgwijzer hieronder naar verschillende pagina’s waarop je vergoedingen van zorgverzekeraars kunt vinden:
- Kijk voor de vergoedingen van pedicure vanuit de basis- en aanvullende zorgverzekering voor een diabetische en reumatische voet op deze pagina.
- Voor meer informatie over de vergoeding van podotherapie of podologie vanuit de aanvullende zorgverzekering kun je hier terecht.
- Tot slot kun je voor vergoeding van steunzolen op deze pagina terecht.
- Specialistische zorg en operatieve ingrepen onder leiding van een orthopeed vallen onder de basisverzekering. Hiervoor geldt wel een eigen risico.
Bibliografie
Voor de samenstelling en controle van deze zorgwijzer is gebruik gemaakt van de website van het C.I.R.P. en hulp van gecertificeerd paramedicus Jan de Vries.
Meer informatie:
Op deze site is veel informatie te vinden over het onderwerp “voetklachten. Daarnaast kunnen bezoekers via een praktijkzoeker behandelaars van voetproblemen vinden in hun eigen omgeving, zoals paramedici - medisch pedicures- pedicures + en paramedisch chiropodisten.
