Zorgwijzer: waterpokken

Zie je rode vlekjes of blaasjes op de huid van je baby of kind? Dan zijn dat waarschijnlijk waterpokken. Waterpokken zijn vervelend, maar gelukkig meestal onschuldig.

In deze Zorgwijzer leggen we uit:

Wat waterpokken zijn en hoe ze eruit zien
Wat de symptomen zijn
Of ze besmettelijk zijn
Wat je tegen waterpokken kunt doen

We duiken er gelijk in.

Wat zijn waterpokken?

Waterpokken is een zeer besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door het varicella zoster virus. Dit virus verspreidt zich naar anderen via druppeltjes in de lucht, bijvoorbeeld door hoesten, niezen of praten. Ook het aanraken van de blaasjes op de huid kan voor besmetting zorgen.

Hoe zien waterpokken eruit?

Waterpokken zien eruit als rode bultjes of blaasjes op de huid ter grootte van een speldenkopje. Het kind kan tegelijkertijd zowel bultjes, blaasjes als korstjes (opgedroogde bultjes) hebben.

Baby en kind

Waterpokken komen vooral bij peuters en kleuters voor. 95 procent van alle kinderen krijgt vóór het 6^e levensjaar waterpokken. Met name in de winter en vroege lente gaat het virus rond op scholen en in de kinderopvang.

Bij kinderen verlopen de waterpokken meestal mild. Je hoeft hiermee niet naar de huisarts.

Raadpleeg je huisarts wel als je:

Baby jonger is dan drie maanden
Kind hoge koorts heeft
Kind steeds zieker wordt en bijvoorbeeld niet meer eet of drinkt
Kind suffig wordt
Blaasjes zich in de oren of aan de ogen bevinden
Twijfelt of de situatie niet vertrouwt

Volwassenen

In Nederland maakt bijna iedereen waterpokken als kind door. Bij volwassenen zijn waterpokken daarom zeldzaam. Maar bij volwassen kan waterpokken wel ernstiger verlopen. Zo is er meer kans op een longontsteking.

Ben je 12 jaar of ouder en heb je mogelijk waterpokken? Bel dan nog dezelfde dag de huisarts.

Bel beslist zo snel mogelijk de huisarts of huisartsenpost bij waterpokken als je:

Zwanger bent of net bent bevallen
Verminderde afweer hebt, bijvoorbeeld als gevolg van medicijngebruik of een chronische aandoening
Benauwd bent of hoge koorts krijgt
Suf wordt
De situatie niet vertrouwt

Volwassenen die nog geen waterpokken hebben gehad, komen in aanmerking voor een vaccinatie. Hiervoor wordt meestal eerst bloedonderzoek gedaan via de huisarts.

Wanneer zijn waterpokken besmettelijk?

Het waterpokkenvirus is zeer besmettelijk. Besmetting van andere kinderen in het gezin is niet te voorkomen.

Het kind is al ongeveer 2 dagen, voordat de huiduitslag begint besmettelijk. Het virus kan dan worden overgedragen via hoesten en praten.
Iemand is besmettelijk totdat de blaasjes zijn ingedroogd. Dit duurt circa 7 dagen.
Waterpokken zijn niet meer besmettelijk zodra alle blaasjes en vlekjes een korstje hebben.
Het duurt ongeveer twee weken totdat iemand ziek wordt van een besmetting (dit is de incubatietijd).

Immuniteit

Iemand die waterpokken heeft gehad, maakt antistoffen aan en kan daardoor geen waterpokken meer krijgen. Je bent dan immuun.

Hierop geldt één uitzondering: baby's die waterpokken krijgen voordat ze één jaar oud zijn. Zij kunnen opnieuw waterpokken krijgen.

Het waterpokkenvirus kan ook op oudere leeftijd weer actief worden en gordelroos veroorzaken.

Wat zijn de symptomen?

Waterpokken begint met:

Verkoudheid
Koorts
Verlies van eetlust
Grieperig/hangerig gevoel

Hierna ontstaan de typische vlekjes en blaasjes die horen bij de waterpokken. De huiduitslag kan ook flink jeuken.

Verloop van de ziekte

Een veelgehoorde vraag is wanneer waterpokken beginnen en wanneer ze het ergst zijn.

De incubatietijd (tijd tussen besmetting en wanneer iemand klachten krijgt) ligt op gemiddeld 13 tot 18 dagen.
De klachten beginnen vaak met verkoudheid of een snotneus. Soms is het kind ook hangerig of krijgt het koorts.
1 tot 2 dagen na de eerste, griepachtige klachten, ontstaan er over het hele lichaam roze of rode bultjes (papels) die behoorlijk kunnen irriteren.
De bultjes worden met vloeistof gevulde blaasjes die kunnen breken en lekken.
Zelfs in de mond, in het haar en op de oogleden kunnen er blaasjes ontstaan. Dit is het meest vervelend voor het kind.
De blaasjes drogen na ongeveer 7 dagen op. Er blijven korstjes over. Ook de jeuk verdwijnt dan.

Wat te doen tegen waterpokken?

Er is geen behandeling of medicijn tegen waterpokken. Daarnaast zijn er geen middelen die de waterpokken sneller kunnen laten overgaan.

Het is belangrijk om niet aan de blaasjes te krabben. Aan blaasjes krabben kan zorgen voor ontstoken wondjes. Houdt daarom de nagels kort. Bij vlekjes of blaasjes in de mond kan een ijsje of koude drank verzachting bieden tegen de jeuk en irritatie.

Er zijn medicijnen om de jeuk van waterpokken te verminderen of complicaties te behandelen. Die worden via een arts voorgeschreven.

Middeltjes

Er zijn tal van middeltjes verkrijgbaar waarmee je de blaasjes sneller kunt uitdrogen en de jeuk kunt verminderen:

Carbomeerwatergel
Een verkoelende zalf of vloeistof, zoals een zink lotion
Een koelende aloe vera- of mentholgel

Deze zalfjes of lotions haal je eenvoudig bij een apotheek of (online) drogist.

Voor het beschermen en verzachten van de kwetsbare babyhuid wordt soms Sudocrem gebruikt. Sudocreme bevat een zinkoxide, dat ook prettig kan zijn bij waterpokken.

Belangrijk: mentholgel mag je niet gebruiken bij kinderen jonger dan 2 jaar. Lees bij het gebruik van (medische) hulpmiddelen verder altijd de bijsluiter en handleiding.

Algemene tips

Als algemene tip bij waterpokken is het belangrijk om te zorgen voor goede hygiëne. Je kind kan dus gewoon in bad. Zorg wel voor schone handen en korte en schone nagels van het kind.

Voorkom verder dat je kind gaat krabben, hierdoor kunnen ontstekingen ontstaan die littekens kunnen geven. Ook de jeuk kan verergeren.

Zo voorkom je krabben:

Geef het kind dunne katoenen handschoentjes of wantjes
Gebruik een verkoelende zalf of gel
Bedek de huid met luchtige, ruime kleding

Tot slot is het zinnig om je kind niet te laten zwemmen in zwembadwater, omdat dit de jeuk kan verergeren of een ontsteking kan veroorzaken. Ook is het verstandig je kind niet te laten zonnebaden.

Voorkomen

Het waterpokkenvirus is erg besmettelijk. Het is daarom moeilijk om waterpokken te voorkomen. Daarnaast is het goed als je kind waterpokken doormaakt op kinderleeftijd, omdat de ziekte mild verloopt bij kinderen. Na het doorlopen van de aandoening heeft je kind antistoffen opgebouwd.

Dit dossier is gecontroleerd door Jolanda Hoefnagel, Arts Maatschappij en Gezondheid, profiel Infectieziektebestrijding.

Bronnen

Apotheek.nl
Rivm.nl
Mayoclinic.org
Thuisarts

Disclaimer

De informatie in dit artikel wordt beschikbaar gesteld met als enig doel behulpzame informatie te verstrekken aan bezoekers. Deze informatie heeft geen therapeutische of diagnostische waarde noch is deze informatie bedoeld als vervanging van diensten, informatie of gegevens van artsen, specialisten of andere gediplomeerden en professionals. Medisch advies, medische vragen, klachten of symptomen behoren besproken te worden met een gediplomeerd arts of professional.

Samenstellers van de zorgwijzers noch Zorgwijzer.nl stelt zich op geen enkele manier aansprakelijk voor de volledigheid, juistheid of effectiviteit van informatie op zorgwijzer.nl. Het gebruik van de informatie is op volledige verantwoordelijkheid en risico van de gebruiker.