Gordelroos is een vervelende en pijnlijke huidaandoening, maar meestal niet gevaarlijk. Gordelroos komt vaker voor op oudere leeftijd en bij mensen met een verminderde weerstand.
In deze Zorgwijzer leggen we uit:
- Wat gordelroos is
- Wat de symptomen zijn
- Of gordelroos besmettelijk is
- Wat je er zelf tegen kunt doen
We duiken er gelijk in.
Wat is gordelroos?
Gordelroos is een pijnlijke huidziekte waarbij je meestal te maken krijgt met vlekjes en blaasjes. De ziekte komt aan één kant van het lichaam tot uiting, bijvoorbeeld:
- Op een deel van de schouder en de arm
- Als een band om de buik of borstkas (de 'gordel')
- Op een deel van je benen, rug of nek
- Op een helft van het gezicht
Daarnaast kunnen er meerdere klachten optreden bij gordelroos (zie symptomen).
Wat is de oorzaak van gordelroos?
Gordelroos wordt veroorzaakt door het varicella zoster virus, ofwel het waterpokkenvirus.
Bij kinderen veroorzaakt dit virus de waterpokken. Het virus blijft na besmetting in de zenuwcellen van het lichaam opgeslagen. Daar blijft het levenslang zitten.
Varicella zoster kan echter pas weer een infectie geven als de afweer ver genoeg gedaald is. Dan ontstaat gordelroos. Dit gebeurt meestal bij mensen van 60 jaar of ouder of bij mensen die een lage weerstand hebben, bijvoorbeeld door kanker of medicijnen die de afweer remmen.
Hoe vaak komt het voor?
Gordelroos komt vaak voor: één op de vier Nederlanders krijgt gordelroos. Van de mensen die 85 jaar oud worden, krijgt ongeveer de helft ooit gordelroos, stelt het RIVM.
Meestal komt gordelroos maar één keer in een mensenleven voor. Heel soms krijgen mensen nogmaals gordelroos. Dit gebeurt bij 1 op de 20 mensen die gordelroos hebben gehad.
Is gordelroos besmettelijk?
Ja, het vocht van de blaasjes bij gordelroos bevat het waterpokkenvirus en is zeer besmettelijk. Nadat de blaasjes helemaal zijn ingedroogd, en korstjes hebben gekregen, zijn deze niet meer besmettelijk.
Belangrijk:
Het waterpokkenvirus kan via besmetting alleen waterpokken veroorzaken aan mensen die nog nooit waterpokken hebben gehad.
Gordelroos krijg je dus alleen van het waterpokkenvirus dat in je eigen lichaam is opgeslagen, bijvoorbeeld als gevolg van besmetting op jongere leeftijd. Je kunt gordelroos dus niet krijgen van iemand anders met gordelroos, tenzij je nooit eerder de waterpokken hebt gehad.
Wat zijn de symptomen van gordelroos?
Gordelroos begint vaak met één of meer van volgende symptomen:
Na een paar dagen ontstaan er rode vlekjes en blaasjes op de huid. Dat kunnen er een paar zijn of tientallen. Iedere dag kunnen er nieuwe blaasjes of plekjes bijkomen.
Ook de volgende klachten kunnen optreden:
- Verhoging of koorts
- Hoofdpijn
- Vermoeidheid
- Gevoeligheid voor licht
Soms geeft gordelroos alleen jeuk of pijn, zonder dat er uitslag te zien is.
Naar de huisarts?
Neem direct contact op met de huisarts/huisartsenpost in de volgende gevallen:
- Als gordelroos in het gezicht optreedt, bijvoorbeeld bij oog, neus of oor
- Als je al verzwakt bent door een ziekte
- Als je veel pijn of blaasjes hebt of de pijn niet weggaat
- Als je hoge koorts hebt
- Als de pijnklachten lang duren
- Als je de situatie niet vertrouwt of je twijfelt
Hoe lang duurt gordelroos?
Na 7 tot 14 dagen drogen de blaasjes van gordelroos in en na ongeveer twee weken tot drie weken verdwijnt de uitslag. Soms kunnen de vlekjes nog iets langer blijven zitten, maar zonder jeuk of klachten.
Nasleep
Sommige mensen krijgen te maken met een nasleep van gordelroos. Dat uit zich in zenuwpijn. De pijn kan behoorlijk ernstig zijn en soms maanden of jaren duren. Dit noemen we ‘postherpetische neuralgie’. Één op de 10 mensen met gordelroos houdt langer dan 3 maanden pijnklachten.
Wat te doen bij gordelroos?
Wat kun je allemaal doen als je eenmaal te maken krijgt met gordelroos?
Een overzicht:
Tegen de jeuk en irritatie
Als je last hebt van jeuk en irritatie bij gordelroos kun je gebruik maken van de volgende zalfjes om te verzachten en de jeuk te verminderen:
- Een zinkzalf
- Een lanettezalf
- Een andere, verkoelende zalf, zoals metholzalf
Je kunt deze middelen zelf kopen bij de drogist.
Probeer verder niet te krabben, omdat dit wondjes en littekens kan geven. De jeuk kan er ook erger van worden.
Tegen de pijn
Als je last hebt van pijn kun je paracetamol gebruiken om de pijn te verlichten. De maximale dosis kun je vragen aan je huisarts of apotheek.
Bij ernstige pijn neem je contact op je huisarts.
Hoe kan je gordelroos voorkomen?
Het voorkomen van gordelroos begint bij een goede weerstand. Zorg voor een goede leefstijl:
- Eet gezond en beweeg genoeg
- Zorg voor voldoende nachtrust
Vaccinatie
Gordelroos voorkomen kan door middel van vaccinaties. Deze vaccinaties worden in Nederland niet vergoed, maar zijn wel tegen betaling verkrijgbaar. Vaccinatie kan zinvol zijn voor mensen ouder dan 50 jaar en mensen met een verstoorde afweer. Vraag je huisarts of je GGD naar de mogelijkheden.
Wat is de behandeling bij gordelroos?
Er is geen geneesmiddel voor gordelroos. Het lichaam moet zelf aan de slag om de ziekte tegen te gaan. Gelukkig zijn er wel behandelingen om dit proces te versnellen of de klachten te verminderen.
We geven een overzicht van oplossingen:
Virusremmers
Er zijn geneesmiddelen die het virus remmen in zijn groei en daarmee kunnen voorkomen dat de ziekte zich verder uitbreidt. Ook de pijn kan hierdoor sneller minder worden, evenals de ernst en duur van de ziekte.
Virusremmers worden voorgeschreven als er sprake is van ernstige klachten of bij gordelroos in het gezicht. Virusremmers werken alleen als ze snel na het begin van de ziekte worden gestart.
Pijnstillers
Als paracetamol niet voldoende helpt tegen de pijn kan je arts besluiten om extra pijnstilling voor te schrijven. Bij langdurige zenuwpijn wordt soms het medicijn amitriptyline voorgeschreven.
Dit dossier is gecontroleerd door Jolanda Hoefnagel, Arts Maatschappij en Gezondheid, profiel Infectieziektebestrijding.
Bronnen
Voor het samenstellen van deze Zorgwijzer is gebruik gemaakt van deze bronnen:
- RIVM
- De Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (Nvdv)
- Mayoclinic
Disclaimer
De informatie in dit artikel wordt beschikbaar gesteld met als enig doel behulpzame informatie te verstrekken aan bezoekers. Deze informatie heeft geen therapeutische of diagnostische waarde noch is deze informatie bedoeld als vervanging van diensten, informatie of gegevens van artsen, specialisten of andere gediplomeerden en professionals. Medisch advies, medische vragen, klachten of symptomen behoren besproken te worden met een gediplomeerd arts of professional.
Samenstellers van de zorgwijzers noch Zorgwijzer.nl stelt zich op geen enkele manier aansprakelijk voor de volledigheid, juistheid of effectiviteit van informatie op zorgwijzer.nl. Het gebruik van de informatie is op volledige verantwoordelijkheid en risico van de gebruiker.
