Het Nederlandse zorgstelsel is nog te veel gericht op ziekte, in plaats van gezondheid. Dat moet anders, stellen drie van de vier grootste zorgverzekeraars in de Volkskrant. Vooral overgewicht is een groeiend probleem onder de Nederlandse bevolking.
In een gezamenlijke oproep slaan Zilveren Kruis, CZ en Menzis de handen ineen en stellen zij een ‘gezondheidsplicht’ voor. Dat houdt in dat zorgverleners, verzekeraars, gemeenten en overheidsinstellingen verplicht zijn om te werken aan preventie van gezondheidsklachten en zich in te spannen voor een gezonde bevolking.
100 miljard
Er gaat jaarlijks circa 100 miljard euro naar de zorg. En dat bedrag stijgt ieder jaar. Maar het budget voor preventie is beperkt, terwijl verschillende wetenschappelijke onderzoeken hebben aangetoond dat een goede leefstijl enorm belangrijk is bij het voorkomen van allerlei aandoeningen, zoals diabetes, kanker en hart- en vaatziekten.
Op dit moment bestaat er alleen de zorgplicht. Dat is de plicht om in actie te komen als iemand ziek is of zorg nodig heeft. Verzekeraars moeten zorgen voor goede, betaalbare en toegankelijke zorg. Bijna iedereen is op een bepaalde manier verantwoordelijk voor het leveren van zorg, maar de verantwoordelijkheid voor gezondheid lijkt nu vrijwel volledig bij het individu te liggen.
Het roer moet om. Dat betekent meer geld en aandacht naar preventie. Een gezondheidsplicht is de basis om daar verandering in te brengen, stellen de verzekeraars.
Verankering in alle zorgwetten
Volgens Ruben Wenselaar van Menzis is het belangrijk dat de gezondheidsplicht verankerd wordt in alle vijf bestaande zorgwetten:
- De Zorgverzekeringswet (Zvw)
- De Wet langdurige zorg (Wlz)
- De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)
- De Wet publieke gezondheid (Wpg)
- De jeugdwet
Dat houdt in dat praktisch alle zorgpartijen verantwoordelijk worden en concrete afspraken moeten maken.
Maak formeel alle zorgpartijen verantwoordelijk: zorgverzekeraars, gemeenten, zorginstellingen, GGD’s, zorgkantoren, geef ze een gezondheidsplicht.
Georgette Fijneman (directievoorzitter – Zilveren Kruis)
Maatwerk
Per regio moet door de betrokken partijen worden bekeken welke maatregelen het meest noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld:
- Gezond eten te stimuleren onder mensen met een migratieachtergrond
- Programma’s om kinderen meer te laten bewegen en zo overgewicht te voorkomen
- Eenzaamheid onder ouderen aanpakken
- Voorkomen van schulden of slechte huisvesting onder jongeren en studenten
Ook de overheid heeft een taak in het hele verhaal.
Wij gaan niet over de suikertax, of over het afschaffen van btw op groente en fruit, maar het zou wel fijn zijn als het taboe eraf gaat. We weten dat een financiële prikkel bij roken heel effectief is, dus schroom niet deze in te zetten.
Ruben Wenselaar (voorzitter Raad van Bestuur – Menzis)
Overgewicht
Binnen het spectrum van preventie is er vooral op het gebied van overgewicht veel winst te behalen.
Het aantal mensen met overgewicht is de afgelopen 30 jaar namelijk sterk toegenomen, blijkt uit cijfers van het CBS. In 1990 had ongeveer één op de drie volwassen te kampen met overgewicht. In 2018 was dat maar liefst de helft van alle volwassenen. Een significante toename van circa 43 procent.
Voor obesitas zijn de cijfers nog zorgelijker. In 1990 had circa 6 procent van de volwassen obesitas. Inmiddels is dat ruim twee keer zo hoog (14,8 procent in 2018). Er is sprake van een opwaartse trend.
Wat verder opmerkelijk is, is dat de gezondheidsverschillen tussen hoogopgeleide en laagopgeleide mensen verder toeneemt. De verzekeraars willen overgewicht tegengaan en de gezondheidsverschillen verkleinen, zonder mensen een bepaalde richting op te duwen.
We moeten uitgaan van het principe van positieve gezondheid: niet ‘wat is uw klacht?’, maar ‘wat vindt u belangrijk?’.’
Joep De Groot (voorzitter Raad van Bestuur – CZ)
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en Zorginstituut Nederland kwamen vorig jaar ook al met een actieplan om in te zetten op preventie en zo de zorguitgaven te verkleinen.
