Psychologische zorg & vergoeding zorgverzekering

Bij psychische klachten zijn er verschillende zorgaanbieders die je kunnen helpen, zoals de huisarts, psycholoog of psychiater.

Maar hoe krijg je toegang tot deze zorg en wat wordt er vergoed vanuit je zorgverzekering? Door zorgvuldig zorgverzekeringen te vergelijken, vind je beste dekking voor jouw specifieke behoeften.

In dit dossier vind je informatie over:

  • Waar je terecht kunt als je psychische klachten hebt
  • Wat de kosten zijn van een psycholoog of psychotherapeut
  • In hoeverre psychologische zorg wordt vergoed in de basisverzekering
  • Welke extra dekking er mogelijk is vanuit de aanvullende verzekering

Lees dus snel verder.

Waar kun je terecht met psychische klachten?

Een overzicht van de verschillende zorgaanbieders waar je terecht kunt bij mentale klachten, psychische aandoeningen of verslavingen.

De Huisarts

Bij psychische klachten kun je altijd terecht bij je huisarts. Hij of zij is het eerste aanpreekpunt en doet het eerste consult. Eventueel kun je hiervoor ook een jeugdarts of bedrijfsarts aanspreken.

De huisarts:

  • Biedt een luisterend oor en geeft hulp, advies en ondersteuning.
  • Kan jou medicatie voorschrijven als dat nodig is.
  • Kan je - indien nodig - verwijzen naar de POH-GGZ, een psycholoog of psychotherapeut.
  • De huisarts blijft betrokken bij jouw behandelaanpak en diagnose.

De POH-GGZ

Voor verdere hulp wordt de Praktijk Ondersteuner Huisarts Geestelijke Gezondheidszorg (POH-GGZ) ingeschakeld. De POH-GGZ kan jou ondersteuning geven binnen de huisartsenpraktijk. Hij of zij is doorgaans opgeleid als sociaal-psychiatrisch verpleegkundige, maatschappelijk werker of (basis-)psycholoog.

De POH-GGZ:

  • Biedt jou ondersteuning bij psychische klachten en aandoeningen
  • Biedt jou hulp bij in het in kaart brengen van je klachten.
  • Geeft voorlichting en verwijst je naar online zelfhulp.
  • Adviseert jou en je huisarts over een aanpak van je psychische klachten.

Verwijzing

Na één of meerdere gesprekken beslist de huisarts in overleg met jou en de POH-GGZ of je wordt doorverwezen voor verdere behandeling of begeleiding. Dit kan bijvoorbeeld bij een psycholoog, psychiater of GGZ-instelling.

De geestelijke gezondheidszorg is omgevormd naar een stelsel van twee sectoren:

  1. De generalistische basis GGZ
  2. De gespecialiseerde GGZ

De generalistische basis GGZ richt zich op de behandeling van lichte tot matig ernstige, niet-complexe psychische stoornissen. Voor patiënten met complexere psychische problematiek wordt zorg verleend in de gespecialiseerde GGZ.

Wanneer een patiënt van de basis-GGZ naar de gespecialiseerde GGZ wordt overgedragen, of andersom, is een doorverwijzing van de huisarts niet nodig. Een simpele melding van de zorgaanbieder aan de huisarts is dan voldoende.

De Psycholoog

Een psycholoog onderzoekt en behandelt verschillende psychologische klachten van patiënten. Dit valt meestal onder de generalistische basis GGZ.

De titel psycholoog is een onbeschermde titel. Dat wil zeggen dat iedereen zich psycholoog mag noemen als hij/zij dat wil. Het is daarom belangrijk om je goed te verdiepen in je zorgaanbieder bij wie je hulp zoekt.

Er zijn verschillende soorten psychologen die worden erkend.

Dit zijn de belangrijkste vier:

  1. Basis psycholoog: heeft een wetenschappelijke Master in psychologie en behandelt lichte tot milde psychische problemen, waarbij zij zich kunnen specialiseren in verschillende therapievormen.
  2. GZ-psycholoog: heeft na de masteropleiding een tweejarige post-master specialisatie voltooid, gericht op de diagnostiek en behandeling van een breed scala aan psychische klachten zoals depressie en angststoornissen.
  3. Klinisch psycholoog: is hoogst opgeleide specialist in de psychologie en heeft na de GZ-opleiding nog vier jaar extra gestudeerd om complexe psychische aandoeningen te diagnosticeren en behandelen, zoals bipolaire stoornissen en ernstige depressie.
  4. Psychotherapeut: heeft zich na een universitaire opleiding in drie of vier jaar gespecialiseerd in het behandelen van cliënten met complexe, psychische klachten. Deze behandeling is vaak intensiever en langduriger dan die van een psycholoog.

De GZ-psycholoog, klinisch psycholoog en psychotherapeut zijn allen wettelijke en openbaar geregistreerd in het zogeheten BIG-register. Wil je controleren of je te maken hebt met een erkende zorgverlener, dan kun je hier terecht.

De Psychiater

Psychiaters zijn medisch specialisten in de psychiatrie, met een focus op diagnose, behandeling en preventie van psychische aandoeningen. Zorg van de psychiater valt meestal onder de gespecialiseerde GGZ.

De psychiater:

  • Heeft een geneeskundeopleiding en specialisatie in psychiatrie.
  • Is bevoegd om medicijnen voor te schrijven.
  • Is gespecialiseerd in ernstige psychische aandoeningen.
  • Werkt in teams samen met andere zorgprofessionals.

Net als de meeste psychologen is ook de psychiater BIG-geregistreerd.

Toegang tot een psychiater gaat via doorverwijzing van de huisarts of een medisch specialist.

Een GGZ-instelling

Voor de aanpak van complexe psychische aandoeningen, stoornissen of verslavingen kan soms een behandeling (en opname) in een GGZ-instelling nodig zijn.

GGZ-instellingen:

  • Behandelen een breed scala aan psychische problemen, stoornissen en verslavingen.
  • Bestaan uit verschillende specialisten zoals psychiaters, psychologen en therapeuten.
  • Bieden verschillende behandelvormen, zoals groepstherapie, dagbehandeling of opname.
  • Richt zich ook op preventie van psychische problemen en biedt nazorg na behandeling.

Vind een GGZ-zorgaanbieder

Ben je op zoek naar een zorgaanbieder, zoals een psycholoog, psychotherapeut, psychiater of GGZ-instelling?

Kijk dan op kiezenindeggz.nl.

Vergoeding basisverzekering

Psychologische zorg wordt vaak vergoed vanuit de basisverzekering, al kunnen er wel voorwaarden gelden rondom de vergoeding. Vaak betaal je ook eigen risico.

Hieronder volgt een beknopt overzicht van de dekking voor psychische hulp vanuit de basisverzekering.

ZorgaanbiederVergoeding basisverzekering*Eigen risico
HuisartsJaNee
POH-GGZJaNee
Voorschreven medicijnenJaJa
PsycholoogJa, na verwijzingJa
PsychiaterJa, na verwijzingJa
GGZ-instellingJa, na verwijzingJa

*Niet vergoed
Voor sommige psychische problemen heb je geen recht op vergoeding vanuit de basisverzekering, zoals:

  • Relatieproblemen
  • Slaapstoornissen
  • Klachten waarbij nog geen diagnose is gesteld
  • Een burn-out

In deze pdf staat een volledig overzicht.

Voor de bovenstaande problemen kun je uiteraard wel bij je huisarts terecht.

Ben je jonger dan 18 jaar?
Dan valt de vergoeding van psychologische zorg onder de jeugdwet. Dit wordt geregeld via de gemeente waar je woont.

Hieronder volgt meer informatie over de vergoeding van psychologische zorg in de basisverzekering.

Huisarts

Gesprekken en behandeling bij de huisarts en POH-GGZ worden volledig vergoed door je zorgverzekeraar, ongeacht je ziektekostenpolis.

Je betaalt bovendien geen eigen risico.

POH-GGZ

Gesprekken en behandeling bij de POH-GGZ worden ook volledig vergoed door je zorgverzekeraar. Het maakt daarbij niet uit welke verzekering je hebt.

Je betaalt hiervoor geen eigen risico.

Medicijnen

Medicijnen die de huisarts of psychiater voorschrijven, zoals rustgevende middelen, antidepressiva (SSRI's), of antipsychotica, worden vergoed door de basisverzekering.

Hiervoor betaal je wel eigen risico.

Voor bepaalde medicatie kan er tevens een eigen bijdrage gelden. Kijk hiervoor op medicijnkosten.nl.

Psycholoog

Simpel gezegd: ben je boven de 18 jaar oud en heb je een verwijsbrief van een arts? Dan worden kosten van een psycholoog meestal gedekt door je basisverzekering.

Je betaalt wel je eigen risico.

Voorwaarden

Om voor vergoeding van een psycholoog in aanmerking te komen, moet de verwijzing wel voldoen aan drie belangrijke voorwaarden:

  1. De verwijzing is afkomstig van een huisarts, bedrijfsarts, jeugdarts, medisch specialist, of arts voor verstandelijk gehandicapten
  2. Er is een vastgestelde diagnose (stoornis) volgens de DSM V-richtlijn. Psychische klachten alleen zijn niet voldoende om de hulp vergoed te krijgen.
  3. In de verwijsbrief moet duidelijk staan wie is verwezen, waarom is verwezen en welke soort psychologische zorg nodig is (basis of gespecialiseerde GGZ).

Een verwijzing is één jaar geldig. Voor vervolgbehandelingen die vallen onder dezelfde diagnose is in de meeste gevallen geen nieuwe verwijsbrief nodig. Tenzij de behandeling voor meer dan één jaar wordt onderbroken.

Hoogte vergoeding

In hoeverre de kosten worden vergoed vanuit de basisverzekering, hangt af van verschillende dingen.

  • Psychologische zorg bij een gecontracteerde zorgaanbieder wordt vergoed door je verzekeraar
  • Psychologische zorg bij een niet-gecontracteerde zorgaanbieder wordt doorgaans niet volledig vergoed

Bij zorgverleners zonder contract hangt het van je polis en het tarief van de psycholoog af wat je zelf moet betalen.

  • Een restitutiepolis vergoedt het meeste voor niet-gecontracteerde psychologische zorg. Je krijgt dan 100 procent van het marktconforme of wettelijke tarief vergoed.
  • Bij een naturapolis of combinatiepolis bedraagt de vergoeding 70 tot 80 procent van het gemiddeld gecontracteerde tarief. Je betaalt dan vaak meer dan een kwart van de rekening zelf.

Bij psychologen en GGZ-instellingen die een contract hebben met je zorgverzekeraar worden de declaraties direct ingediend door de zorgverlener. Als patiënt hoef je dan zelf niets voor te schieten.

Als er geen sprake is van een zorgcontract dien je als patiënt (of verzorgende van de patiënt) de nota op te sturen naar de zorgverzekeraar voor vergoeding.

Kosten psycholoog

Ga je de kosten voor een psycholoog (gedeeltelijk) zelf te betalen. Dan is het verstandig om je te verdiepen in de tarieven.

De kosten van een psycholoog of psychotherapeut kunnen sterk verschillen, afhankelijk van het soort behandeling en de behandelaar.

  • De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) hanteert een maximumtarief van 108,04 euro voor 30 minuten diagnostiek en 90,36 euro voor 30 minuten behandeling in 2023.
  • In de praktijk kost een sessie bij een psycholoog tussen de 90 en 130 euro per uur, met uitschieters naar boven.

Psychiater of GGZ-instelling

De basisverzekering vergoedt opname en verblijf in een GGZ-instelling, psychiatrisch ziekenhuis of op een psychiatrische afdeling van een ziekenhuis. De dekking geldt voor maximaal 3 jaar. Duurt de behandeling langer, dan valt de vergoeding onder de Wet langdurige zorg.

Voorwaarden

Net als bij de psycholoog gelden vergelijkbare voorwaarden rondom de vergoeding van mentale zorg bij een psychiater of in een GGZ-kliniek. Zo moet er een verwijzing zijn en moet sprake zijn van een vastgestelde diagnose.

Hoogte vergoeding

De dekking vanuit je zorgverzekering kan verschillen.

Als je behandelaar een contract heeft met je zorgverzekeraar, wordt de zorg volledig vergoed. De zorgverlener regelt de declaratie, dus je hoeft niets voor te schieten.

Bij een behandelaar zonder contract met je verzekeraar krijg je meestal niet alles vergoed. Dit is afhankelijk van je polis:

  • Restitutiepolis: Hiermee krijg je tot 100 procent van het marktconforme of wettelijke tarief terug.
  • Naturapolis of combinatiepolis: Hierbij ontvang je 70 tot 80 procent van het gemiddeld gecontracteerde tarief. Je betaalt dan vaak meer dan een kwart van de kosten zelf.

Als er geen contract is, moet je zelf (of als verzorgende) de rekening indienen bij je zorgverzekeraar voor vergoeding.

Vergoeding aanvullende verzekering

Er zijn bepaalde zaken die wellicht een psychisch karakter hebben, maar niet worden vergoed onder de basis- of specialistische GGZ.

Denk aan:

  • Levensfase problemen, stress, burn-out en overspannenheid
  • Seksuologische zorg (er gelden bepaalde uitzonderingen die wel via de GGZ worden vergoed)
  • Aanpassingsstoornissen
  • Slaapstoornissen
  • Coördinatie-ontwikkelingsstoornissen
  • Preventieve zorg
  • Pedagogische hulp en hulp bij de opvoeding
  • Psychosociale hulp (sociaal-maatschappelijke interventies)
  • Zelfhulp
  • Misbruik van geneesmiddelen
  • Studieproblemen

Om vergoeding te krijgen voor deze psychische problemen, kun je overwegen een aanvullende verzekering af te sluiten.

Extra therapieën

Er zijn verschillen therapieën die worden aangeboden als aanvulling op de basisverzekering.

Deze therapieën vallen vaak onder de categorie 'alternatieve' of 'complementaire' geneeswijzen.

Toevoegen extra dekking

Met behulp van de zorgvergelijker kun je eenvoudig extra dekking voor psychosociale zorg toevoegen en verschillende zorgverzekeringen met elkaar vergelijken.

Toevoegen extra dekking psychosociale zorg

Kies jouw nieuwe zorgverzekering op Zorgwijzer.

Let op de voorwaarden

Het is belangrijk om te weten dat niet elke zorgverzekeraar dezelfde therapieën dekt. Controleer daarom vooraf of de therapie waarvoor je vergoeding wilt ontvangen, daadwerkelijk is inbegrepen in het pakket.

Cijfers psychologische zorg

Een overzicht van belangrijke cijfers rondom psychologische zorg:

  1. Bijna de helft (48 procent) van de Nederlandse volwassenen (18-75 jaar) heeft ooit in hun leven één of meerdere psychische aandoeningen gehad.
  2. Een kwart van de volwassenen heeft in het afgelopen jaar een psychische aandoening gehad. Dat zijn bijna 3,3 miljoen volwassen Nederlanders.
  3. Er werd in 2022 circa 4,6 miljard euro uitgegeven aan de Geneeskundige Geestelijke Gezondheidzorg. Het is na Medisch specialistische zorg en Farmaceutische zorg de grootste kostenpost binnen de Zorgverzekeringswet.

Meer informatie

Ben je op zoek naar meer informatie over mentale gezondheid en psychische problematiek?

Maak dan gebruik van de onderstaande links:

Bronnen

Voor het samenstellen van dit dossier is gebruik gemaakt van de onderstaande bronnen:

  • Websites zorgverzekeraars
  • Trimbos Instituut
  • Rijksoverheid.nl
  • Zorginstituut Nederland
  • Zorgcijfersdatabank.nl

Dit dossier is gecontroleerd door I. Herrings, huisarts.