In de Tweede Kamer is veel discussie ontstaan over het vrijwillig eigen risico. Dit gebeurde tijdens het debat in verband met het afschaffen van de groepskorting voor de basisverzekering.

Tijdens het debat wordt door meerdere partijen in de coalitie en oppositie geconcludeerd dat afschaffing van de collectiviteitskorting het stelsel eerlijker maakt en het polisaanbod transparanter.

Sommige partijen, waaronder SP en GroenLinks doen daar nog een schepje bovenop. Zij pleiten voor een afschaffing van het vrijwillige eigen risico.

Maar hoe zinvol en solidair is dat?

‘Vrijwillig eigen risico is seksistisch’

Volgens Mevrouw Westerveld van GroenLinks is ons zorgstelsel niet solidair is tussen mannen en vrouwen. Vrouwen zouden meer aan zorgkosten betalen, bijvoorbeeld ten aanzien van zwangerschap, geboorte en anticonceptie. Daardoor zijn zij meer geld kwijt aan hun eigen risico.

Het vrijwillig eigen risico zou daarom zelfs een seksistische maatregel zijn en de ongelijkheid versterken.

Mevrouw Westerveld lijkt hier echter een denkfout te begaan. Allereest vallen de meeste kosten rondom zwangerschap helemaal niet onder het eigen risico. En anticonceptie wordt tegen een kleine premie vaak vergoed via de aanvullende verzekering. Ook daar betalen de meeste vrouwen dus geen eigen risico voor.

Zorgkosten mannen vs. vrouwen

Het klopt overigens wel dat vrouwen meer zorgkosten maken dan mannen. Maar dat heeft weinig te maken met de kosten rondom zwangerschap, maar des te meer met levensverwachting.

Mannen hebben vaker last van levensbedreigende ziekten, zijn vatbaarder voor alcohol- en drugsmisbruik en plegen vaker zelfmoord. Daarnaast zijn ze oververtegenwoordigd in zware en gevaarlijke beroepen, blijkt uit cijfers van het CBS. Ze worden dus minder oud.

Het is niet zozeer de leeftijd waardoor de kosten toenemen, maar het met de leeftijd toenemende aantal mensen dat in het laatste levensjaar is beland en daarom hoge kosten maakt.

Rapport levensloop en zorgkosten – RIVM

Gezien vrouwen gemiddeld genomen zo’n 3 jaar langen leven dan mannen is het dan ook niet meer dan logisch dat zij meer zorgkosten maken.

‘Vooral jonge, rijke mannen profiteren’

Iemand die zijn eigen risico met het maximale bedrag van 500 euro verhoogd, krijgt al snel 20 tot 25 euro korting op zijn zorgpremie.

Tegenstanders van het vrijwillig eigen risico, waaronder Mevrouw Westerveld van GroenLinks, vinden dit niet solidair. Volgens haar profiteren vooral witte, hoogopgeleide, jonge, rijke mannen ervan.

In een reactie hierop stelt Minister Kuipers dat verzekerden graag keuzemogelijkheden hebben. Het vrijwillig eigen risico is daar een mooi voorbeeld van. Daarnaast kan het vrijwillig eigen risico zorgen voor kostenbewustzijn van verzekerden. Zodra je dat wegneemt, zou dat zelfs kunnen leiden tot een netto toename van de zorgkosten.

De oppositie blijft er echter bij dat slechts een kleine groep Nederlanders voordeel heeft, namelijk zij die jong, relatief rijk en gezond zijn.

Zwaarste schouders dragen de zwaarste lasten

Wat wordt vergeten, is dat juist deze groep het minst van de gezondheidszorg gebruik maakt, maar wel meest bijdraagt aan het zorgverzekeringstelsel, namelijk via de inkomensafhankelijke zorgpremie. Ook ontvangen zij geen zorgtoeslag.

Ook Minister Kuipers onderstreept dit tijdens de vergadering in de Kamer:

De groep die kiest voor een hoger of een maximaal eigen risico, is over het algemeen de groep die ook weinig zorgkosten maakt, maar wel degelijk het grootste deel van de zorgpremie afdraagt. Je zou de stelling dus ook kunnen omdraaien en kunnen zeggen: zij zijn degenen die maximaal solidair zijn.

Ernst Kuipers (Minister VWS)

Check hier of het slim is voor jou om je eigen risico vrijwillig te verhogen als eind dit jaar de nieuwe premies voor 2023 bekend worden gemaakt.

Beperkt effect op kosten

Volgens Minister Kuipers heeft het vrijwillig eigen risico verder nauwelijks impact op de kosten. Dit zou volgens het CPB neerkomen op 0,25 tot 0,50 euro per maand, wat verwaarloosbaar is. Het netto effect op solidariteit zou dan ook zeer beperkt zijn.

Hoe solidair zijn we?

De discussie in de politiek lijkt dus vooral te gaan over hoe solidair ons zorgstelsel nu is, en hoe solidair we eigenlijk willen zijn.

Volgens een aantal partijen zijn we namelijk nog niet solidair genoeg. Zij gaan een stapje verder en willen de zorgverzekering volledig inkomensafhankelijk te maken.

Tegenstanders van deze ideologie stellen dat dit ‘echte’ solidariteit juist tegengaat. Zij stellen dat mensen sociale wezens zijn die het van nature al prettig vinden om dingen voor anderen te doen of iets te delen. Maar als dit van bovenaf – via de overheid – wordt opgelegd, is het gevolg dat de afstand tussen mensen juist groter wordt.

Met andere woorden, de daadwerkelijke solidariteit neemt dan af en het verantwoordelijkheidsgevoel verdwijnt. De overheid zal de klus toch wel klaren.

Geef jouw mening

Vind jij dat we het vrijwillige eigen risico moeten afschaffen? Laat je mening hieronder gelden.